Thực hành tiếng Việt

Câu 1

Xác định thành ngữ trong các câu sau và cho biết đó là thành phần nào trong câu:

a. Được 10 điểm kiểm tra môn Toán, nó vui như Tết.

b. Vì không có nhiều thời gian nên chúng tôi cũng chỉ cưỡi ngựa xem hoa thôi.

c. Khi tối lửa tắt đèn, họ luôn giúp đỡ lẫn nhau.

Nêu tác dụng của việc sử dụng các thành ngữ đó.

Gợi ý

Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn và sự hiểu biết bản thân, xác định thành ngữ trong các câu, cho biết đó là thành phần nào và nêu tác dụng

Đáp án

Câu	Thành ngữ	Thành phần câu	Tác dụng
a	Vui như Tết	Vị ngữ	Làm cho lời nói, câu văn trở nên giàu hình ảnh và cảm xúc hơn.
b	Cưỡi ngựa xem hoa	Vị ngữ
c	Tối lửa tắt đèn	Trạng ngữ

Câu 2

Tìm năm thành ngữ có sử dụng biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.

Gợi ý

Tìm trên internet hoặc sự hiểu biết bản thân 5 thành ngữ có sử dụng biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa.

Đáp án

Stt	Thành ngữ	Giải thích
1	Đen như cột nhà cháy	Chỉ về làn da, rất đen, rất xấu. ở đây chỉ thái độ chê bai.
2	Đẹp như tiên	Chỉ vẻ đẹp lý tưởng của người con gái.
3	Lớn nhanh như thổi	Nghĩa người hoặc sự việc lớn rất nhanh
4	Hôi như cú mèo	Chỉ cơ thể có mùi hôi khó chịu
5	Mình đồng da sắt	Thân thể khỏe mạnh, rắn chắc như sắt như đồng, có thể chịu đựng được mọi gian lao, vất vả

Câu 3

Trong các trường hợp sau, trường hợp nào là thành ngữ, trường hợp nào là tục ngữ? Dựa trên cơ sở nào em phân loại như vậy?

a. Ếch ngồi đáy giếng

b. Uống nước nhớ nguồn.

c. Người ta là hoa đất.

d. Đẹp như tiên

đ. Cái nết đánh chết cái đẹp.

Gợi ý

Dựa vào kiến thức đã học, phân loại thành ngữ, tục ngữ nêu cơ sở để phân loại

Đáp án

Thành ngữ	Tục ngữ
a. Ếch ngồi đáy giếng	b. Uống nước nhớ nguồn
d. Đẹp như tiên	c. Người ta là hoa đất
	đ. Cái nết đánh chết cái đẹp.

*Cơ sở phân loại:

Yếu tố	Tục ngữ	Thành ngữ
Nội dung	Thường là một nhận xét, kinh nghiệm của nhân dân.	là một tập hợp từ cố định, có tính hình tượng và biểu cảm
Hình thức	- Gieo vần sát và vần cách - Diễn đạt một ý trọn vẹn	- Thường không gieo vần. - Là một bộ phận của câu hay thành phần phụ trong các cụm từ.

Yếu tố

Tục ngữ

Thành ngữ

Nội dung

Thường là một nhận xét, kinh nghiệm của nhân dân.

là một tập hợp từ cố định, có tính hình tượng và biểu cảm

Hình thức

- Gieo vần sát và vần cách

- Diễn đạt một ý trọn vẹn

- Thường không gieo vần.

- Là một bộ phận của câu hay thành phần phụ trong các cụm từ.

Câu 4

Đặt câu có sử dụng các thành ngữ: nước đổ đầu vịt, như hai giọt nước, trắng như tuyết.

Gợi ý

Đặt câu dựa vào suy nghĩ bản thân.

Đáp án

- Tôi nói nó mãi mà nó cứ như “nước đổ đầu vịt”.

- Hai chị em giống nhau như “hai giọt nước vậy”.

- Cô gái kia có làn da “trắng như tuyết”.

Câu 5

Câu tục ngữ “Đêm tháng Năm, chưa nằm đã sáng; Ngày tháng Mười, chưa cười đã tối” sử dụng biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của biện pháp ấy.

Gợi ý

Dựa vào kiến thức phần Tri thức Ngữ văn và hiểu biết của em xác định biện pháp tu từ và nêu tác dụng.

Đáp án

- Biện pháp tu từ: Nói quá => Tác dụng: Nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt.

Câu 6

Cách diễn đạt “về với Thượng đế chí nhân” trong câu sau có gì đặc biệt? Xác định biện pháp tu từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt này.

Cháu biết rằng diêm tắt thì bà cũng biến đi mất như lò sưởi, ngỗng ngay và cây Nô-en ban nãy, nhưng xin bà đừng bỏ chúa ở nơi này; trước kia khi bà chưa về với Thượng đế chí nhân, bà cháu ta đã từng sung sướng biết bao!

(An-đéc-sen, Cô bé bán diêm)

Gợi ý

Dựa vào suy nghĩ bản thân, em thấy có gì đặc biệt. Dựa vào kiến thức phần Tri thức Ngữ văn và hiểu biết của em xác định biện pháp tu từ và tác dụng của nó.

Đáp án

- Đặc biệt ở chỗ nói về cái chết của em bé bán diêm một cách tinh tế, khéo léo.

- Biện pháp tu từ: Nói giảm nói tránh => Tác dụng: tránh gây cảm giác đau buồn về cái chết của em bé bán diêm

Câu 7

Tìm các hình ảnh so sánh được sử dụng trong đoạn trích sau và chỉ ra tác dụng của chúng:

Những bầy chim đen bay kín trời, vươn cổ dài như tàu bay cổ ngỗng lướt qua trên sông, cuốn theo sau những luồng gió vút cứ làm tai tôi rối lên, hoa cả mắt. Mỗi lúc tôi càng nghe rõ tiếng kêu náo động như tiếng xóc những rổ tiền đồng. Và gió đưa đến một mùi tanh lợm giọng, khiến tôi chỉ chực buồn nôn ọe

Chim đậu chen nhau trắng xóa trên những đầu cây mắm, cây chà là, cây vẹt rụng trụi gần hết lá. Cồng cốc đứng trong tổ vươn cánh như tượng những người vũ nữ bằng đồng đen đang vươn tay múa. Chim già đãy, đầu hói như những ông thầy tu mặc áo xám, trầm tư rụt cổ nhìn xuống chân. Nhiều con chim rất lạ, to như con ngỗng đậu đến quằn nhánh cây.

Gợi ý

Tìm hình ảnh so sánh và chỉ ra tác dụng

Đáp án

- Các hình ảnh so sánh:

+ “[...] vươn cổ dài như tàu bay”

+ “[...] tiếng chim kêu náo động như tiếng xóc những rổ tiền đồng”.

+ “Cồng cộc đứng trong tổ vươn cánh như tượng những người vũ nữ bằng đồng đen đang vươn tay múa”.

+ “Chim già đãy, đầu hói như ông thầy tu mặc áo xám, trầm tư rụt cổ nhìn xuống chân”.

+ “Nhiều con chim rất lạ, to như con ngỗng đậu đến quằn nhánh cây”.

- Tác dụng: làm cho đối tượng được miêu tả (thiên nhiên) trở nên giàu hình ảnh và cảm xúc