Ôn tập học kì I

Câu 1

121

Trình bày ngắn gọn đặc điểm các thể loại đã được học ở học kì I bằng cách hoàn thành bảng sau:

Thể loạiĐặc điểm
Thơ bốn chữ 
Thơ năm chữ 
Truyện ngụ ngôn 
Tùy bút 
Tản văn 
Văn bản giới thiệu một quy tắc hoặc luật lệ trong trò chơi hay hoạt động 
Văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học 
Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào kiến thức đã học

Đáp ánarrow-down-icon
Thể loạiĐặc điểm
Thơ bốn chữ

+ Mỗi dòng có 4 chữ.

+ Thường có nhịp 2/2.

+ Không hạn chế về số lượng dòng thơ trong một khổ và số khổ trong một bài thơ.

+ Sử dụng đan xen vần chân và vần lưng.

Thơ năm chữ

+ Mỗi dòng có năm chữ.

+ Nhịp 3/2 hoặc 2/3.

+ Không hạn chế về số lượng dòng thơ trong một khổ và số khổ trong một bài thơ.

+ Sử dụng đan xen vần chân và vần lưng.

Truyện ngụ ngôn

+ Là truyện kể ngắn gọn, hàm súc.

+ Viết bằng văn xuôi hoặc văn vần.

+ Truyện đưa ra bài học về cách nhìn nhận sự việc, cách ứng xử của con người trong cuộc sống.

+ Đề tài: vấn đề đạo đức, cách ứng xử.

+ Nhân vật: loài vật, đồ vật hoặc con người.

+ Cốt truyện: xoay quanh một sự kiện để đưa ra bài học hoặc lời khuyên.

+ Tình huống truyện là tình thế làm nảy sinh câu chuyện khiến nhân vật bộc lộ tính cách.

Tùy bút

+ Là một thể trong ký, dùng để ghi chép, miêu tả.

+ Thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả trước các hiện tượng và vấn đề của cuộc sống.

Tản văn

+ Là loại văn xuôi ngắn gọn, hàm súc có cách thể hiện đa dạng.

+ Mang tính chất chấm phá, bộc lộ trực tiếp suy nghĩ, cảm xúc của người viết qua các hiện tượng đời sống thường nhật, giàu ý nghĩa xã hội.

Văn bản giới thiệu một quy tắc hoặc luật lệ trong trò chơi hay hoạt động

+ Văn bản thông tin.

+ Nhằm giúp người đọc hiểu được mục đích, ý nghĩa, quy cách thực hiện.

+ Bố cục rõ ràng, các đề mục kết hợp hiệu quả phương tiện ngôn ngữ với phương tiện phi ngôn ngữ.

Văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học

+ Thuộc thể nghị luận văn học, được viết ra để bàn về một tác phẩm văn học.

+ Thể hiện rõ ý kiến của người viết về tác phẩm cần bàn luận, có thể là nhân vật, chi tiết, ngôn ngữ, đề tài, chủ đề,..

+ Trình bày những lí lẽ, bằng chứng để thuyết phục người đọc, người nghe.

+ Các ý kiến, lí lẽ, dẫn chứng được sắp xếp theo trình tự hợp lý.

Câu 2

121

Đọc văn bản Ve và kiến và thực hiện các yêu cầu phía dưới:

Ve và kiến

Ve sầu kêu ve ve

Suốt mùa hè

Đến kì gió bấc thổi

Nguồn cơn thật bối rối

Một miếng cũng chẳng còn

Ruồi bọ không một con

Vác miệng chịu khúm núm

Sang chị kiến hàng xóm

Xin cùng chị cho vay

Dăm ba hạt qua ngày

Từ nay sang tháng hạ

Em lại xin đem trả

Trước thu, thề đất trời!

Xin đủ cả vốn lời

Tính kiến ghét vay cậy

Thói ấy chẳng hề chi

Nắng ráo chú làm gì?

Kiến hỏi ve như vậy

Ve rằng: Luôn đêm ngày

Tôi hát, thiệt gì bác!

Kiến rằng: Xưa chú hát

Nay thử múa coi đây.

(La Phông-ten, Nguyễn Văn Vĩnh dịch)

a. Văn bản trên thuộc thể loại nào? Dựa vào những dấu hiệu nào trong văn bản để em xác định như vậy?

b. Tóm tắt văn bản trên bằng một đoạn văn ngắn

c. Nêu nhận xét của em về hai nhân vật ve và kiến

d. Xác định chủ đề hoặc thông điệp của văn bản

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kĩ văn bản thơ và trả lời các câu hỏi

Đáp ánarrow-down-icon

a. Văn bản trên thuộc thể loại thơ ngụ ngôn dựa vào những dấu hiệu:

+ Hình thức: thơ ngắn gọn, súc tích

+ Viết bằng văn vần

+ Đưa ra bài học về cách sống, cách sinh hoạt.

+ Nhân vật: là loài vật kiến, ve sầu,..

b. Tóm tắt:

Mùa đông đến, ve sầu không có nơi trú rét, không có thức ăn phải đến nhà kiến xin vay. Kiến hỏi ve suốt mùa hè đã làm gì. Ve nói suốt mùa hè ve ca hát còn Kiến thì bảo để kiến múa cho ve xem.

c. Nhận xét:

- Ve: đam mê ca hát, lười biếng, không chịu làm lụng

- Kiến: chăm chỉ, cần mẫn và thông minh.

d. Chủ đề: bài học về sự tiết kiệm, chăm chỉ

Câu 3

122

Đọc diễn cảm một bài thơ hoặc đoạn thơ bốn chữ hoặc năm chữ mà em yêu thích. Nêu ấn tượng của em về bài thơ, đoạn thơ ấy.

Gợi ýarrow-down-icon

Sưu tầm các bài thơ bốn chữ năm chữ mà em thích sau đó nêu ấn tượng của cá nhân em khi đọc bài thơ đó

Đáp ánarrow-down-icon

- Sưu tầm các bài thơ: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải), Lượm (Tố Hữu), Ông đồ (Vũ Đình Liên), Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh),...

- Ấn tượng của em với bài thơ Lượm: một bài thơ cảm động về một tấm gương bé bỏng hi sinh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

Câu 4

122

Nêu nhận xét về tác dụng của việc kết hợp sử dụng phương tiện giao tiếp ngôn ngữ với phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong văn bản thông tin qua văn bản Chúng ta có thể đọc nhanh hơn (A-đam Khu) hoặc Cách ghi chép để nắm nội dung bài học (Du Gia Huy)

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc lại văn bản Chúng ta có thể đọc nhanh hơn (A-đam Khu) hoặc Cách ghi chép để nắm nội dung bài học (Du Gia Huy)

Đáp ánarrow-down-icon

- Tác dụng:

+ Văn bản trở nên rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu hơn.

+ Những phần không thể diễn đạt được bằng ngôn ngữ thì đã có hình ảnh minh họa khiến cho việc đọc hiểu vẫn diễn ra một cách thuận lợi.

Câu 5

122

Qua việc đọc các văn bản Em bé thông minh - nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian (Trần Thị Ân), Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” (Hoàng Tiến Tựu), Sức hấp dẫn của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” (Minh Khuê), em rút ra những lưu ý gì trong cách đọc hiểu văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Gợi ýarrow-down-icon

Qua việc đọc các văn bản, rút ra lưu ý của bản thân

Đáp ánarrow-down-icon

Lưu ý:

+ Đọc theo thứ tự từ lớn đến bé: vấn đề được bàn luận, ý kiến lớn, ý kiến nhỏ, lí lẽ và dẫn chứng.

+ Tìm hiểu được đặc điểm cơ bản của văn bản nghị luận

+ Tìm hiểu các chi tiết phải theo tuần tự hợp lý

Câu 6

122

Hãy liệt kê tên các văn bản, đoạn trích ở phần Đọc mở rộng theo thể loại trong học kì I theo các thể loại sau (làm vào vở)

Bài họcThể loạiTên văn bản, đoạn trích đọc mở rộng
1Thơ 
2Truyện ngụ ngôn 
3Tùy bút, tản văn 
4Văn bản thông tin 
5Văn bản nghị luận 
Gợi ýarrow-down-icon

Tìm hoặc nhớ lại những bài đã học và điền vào bảng

Đáp ánarrow-down-icon
Bài họcThể loạiTên văn bản, đoạn trích đọc mở rộng
1ThơCon chim chiền chiện (Huy Cận)
2Truyện ngụ ngônChân, tay, tai, mắt, miệng.
3Tùy bút, tản vănMùa phơi sân trước (Nguyễn Ngọc Tư)
4Văn bản thông tinPhòng tránh đuối nước (Nguyễn Trọng An)
5Văn bản nghị luậnSức hấp dẫn của truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng (Minh Khuê)

Câu 7

123

(1) Người nhà quê hồi mình con nít toàn người nghèo, sân nhà quê hồi ấy cũng rặt sân đất, nên nhà nào cũng cặm cái giàn trước nhà, suốt sáu tháng mưa, sân chìm trong nước cũng có chỗ mà đem phơi củi, hay gối, chiếu. (2) Những ngày hửng nấng trên giàn luôn có thứ gì đó ngóng nắng, khi cám mốc, khi thì mớ bột gạo thừa trong lúc làm bánh, khi thì mớ cơm nguội hay mớ lá dừa khô dùng để nhen lửa, vì nắng ngun ngút trên mặt, gió lộng phía lưng. (4) Những nhà có sân rộng người ta còn phơi lúa trên giàn, lúa khô đem vô bồ được mấy hôm đã thấy trên mặt sân xâm xấp nước lúa rày đã lấm tấm xanh. (5) Qua nhà nào có trẻ nhỏ gặp những tấm chiếu manh con con nằm uống nắng.

(Nguyễn Ngọc Tư, Mùa phơi sân trước)

a. Nêu công dụng của dấu chấm lửng trong đọan văn trên.

b. Xác định và nêu chức năng của các phó từ có trong các câu (2), (4).

c. Tìm ít nhất ba từ địa phương Nam Bộ có trong đoạn văn trên.

d. Chủ đề xuyên suốt đoạn văn trên là gì? Theo em, trình tự sắp xếp các câu trong đoạn văn trên có giúp chủ đề được liền mạch, thông suốt hay không? Vì sao?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào kiến thức đã học và suy nghĩ của em trả lời các câu hỏi

Đáp ánarrow-down-icon

a. Công dụng: Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.

b. Các phó từ: để, còn, đã.

c. Ba từ địa phương: hồi, mau, rặt.

d. Chủ đề xuyên suốt đoạn văn: nói về cảnh sinh hoạt ở thôn quê khi bước vào mùa phơi

=> Trình tự sắp xếp các câu trong đoạn văn trên giúp chủ đề được liền mạch, thông suốt

Câu 8

123

Đọc đoạn trích và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

 Chi tiết trong văn bản thông tin là đơn vị nhỏ làm cơ sở và góp phần làm sáng tỏ thông tin chính. Trong văn bản thông tin, thông tin cơ bản thường được tóm lược khái quát trong nhan đề, sa-pô. Thông tin chi tiết thường được triển khai qua các đề mục, tiểu mục hoặc các phần, các đoạn lớn nhỏ trong văn bản, bao gồm cả chi tiết biểu đạt bằng ngôn ngữ lẫn phi ngôn ngữ (số liệu sơ đồ, hình ảnh, bảng biểu,...). Khái niệm “chi tiết” được hiểu linh hoạt theo nhiều cấp độ. Có thể sơ đồ hóa các cấp độ như sau:

[Thông tin cơ bản => Thông tin chi tiết bậc 1 => Thông tin chi tiết bậc 2 => v.v.]

a. Xác định các thuật ngữ có trong đoạn văn trên. Đây là các thuật ngữ của ngành khoa học nào?

b. Giải thích ý nghĩa của từ ngữ được in đậm trong đoạn văn trên. Em hãy tìm thêm một số từ ngữ có chứa yếu tố Hán Việt “hóa”.

Gợi ýarrow-down-icon

a.  Tìm các thuật ngữ và cho biết các thuật ngữ đó thuộc ngành khoa học nào.

b.  Giải thích từ in đậm và tìm thêm một số từ có chứa yếu tố Hán Việt “hóa”

Đáp ánarrow-down-icon

a. Các thuật ngữ: Chi tiết, nhan đề, sa-pô, ngôn ngữ, phi ngôn ngữ, sơ đồ hóa thuộc ngành khoa học xã hội.

b. - Sơ đồ hóa: là phương pháp diễn đạt nội dung dạy học bằng ngôn ngữ sơ đồ, bảng biểu, lược đồ,...

- Từ có chứa yếu tố Hán Việt “hóa”: Tạo hóa, vật hóa, biến hóa, giáo hóa, ....

Câu 9

124

Vẽ sơ đồ trình bày các bước trong quy trình viết

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào kiến thức đã học, vẽ sơ đồ trình bày các bước trong quy trình viết

Đáp ánarrow-down-icon

Sơ đồ trình bày các bước trong quy trình viết:

Câu 10

124

Ghi lại những kinh nghiệm của em khi thực hiện quy trình viết các kiểu bài đã được học ở học kì I dựa vào bảng sau:

Kiểu bàiTrước khi viếtTìm ý và lập dàn ýViết bài/ viết đoạnXem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm
Đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ    
Bài văn kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật/ sự kiện lịch sử    
Bài văn biểu cảm về sự việc    
Bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong một tác phẩm văn học    
Bài văn thuyết minh về quy tắc hay luật lệ của hoạt động    
Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào những gì đã học và hiểu biết bản thân, điền vào bảng.

Đáp ánarrow-down-icon
Kiểu bàiTrước khi viếtTìm ý và lập dàn ýViết bài/ viết đoạnXem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm
Đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ

- Xác định đề tài: nắm rõ đề tài được nhắc đến.

-Thu thập tư liệu: Thu thập dẫn chứng thơ liên quan.

- Nghĩ ra những ý chính mà mình sẽ viết rồi lập dàn ý cụ thể.Viết đoạn văn hoàn chỉnh, có cảm xúc và bám sát đề bài.Đọc văn bản, sửa các lỗi chính tả và lỗi diễn đạt trong đoạn văn.
Bài văn kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật/ sự kiện lịch sử

- Xác định đề tài: nắm rõ đề tài được nhắc đến.

-Thu thập tư liệu: Thu thập dẫn chứng nhân vật/sự việc liên quan (hình ảnh, tư liệu, lời kể của nhân vật).

- Nghĩ ra những ý chính mà mình sẽ viết rồi lập dàn ý cụ thể.Viết bài văn hoàn chỉnh, có cảm xúc và bám sát đề bài.Đọc văn bản, sửa các lỗi chính tả và lỗi diễn đạt trong đoạn văn.
Bài văn biểu cảm về sự việc

- Xác định đề tài: nắm rõ đề tài được nhắc đến.

-Thu thập tư liệu: Thu thập dẫn chứng sự việc liên quan (hình ảnh, tư liệu, lời kể của nhân vật).

- Nghĩ ra những ý chính mà mình sẽ viết rồi lập dàn ý cụ thể.Viết bài văn hoàn chỉnh, có cảm xúc và bám sát đề bài.Đọc văn bản, sửa các lỗi chính tả và lỗi diễn đạt trong đoạn văn.
Bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong một tác phẩm văn học

- Xác định đề tài: nắm rõ đề tài được nhắc đến.

-Thu thập tư liệu: Thu thập dẫn chứng nhân vật liên quan (hình ảnh, tư liệu, lời kể của nhân vật).

- Nghĩ ra những ý chính mà mình sẽ viết rồi lập dàn ý cụ thể.Viết bài văn hoàn chỉnh, có cảm xúc và bám sát đề bài.Đọc văn bản, sửa các lỗi chính tả và lỗi diễn đạt trong đoạn văn.
Bài văn thuyết minh về quy tắc hay luật lệ của hoạt động

- Xác định đề tài: nắm rõ đề tài được nhắc đến.

-Thu thập tư liệu: Thu thập dẫn chứng quy tắc/ luật lệ liên quan (hình ảnh, tư liệu, lời kể của nhân vật).

- Nghĩ ra những ý chính mà mình sẽ viết rồi lập dàn ý cụ thể.Viết bài văn hoàn chỉnh, có cảm xúc và bám sát đề bài.Đọc văn bản, sửa các lỗi chính tả và lỗi diễn đạt trong đoạn văn.

Câu 11

124

Cần lưu ý điều gì khi sáng tác một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào kiến thức em đã học sự kinh nghiệm bản thân, đưa ra những lưu ý khi sáng tác một bài thơ bốn hoặc năm chữ

Đáp ánarrow-down-icon

- Thể hiện cách nhìn, cảm nhận,... của người viết về cuộc sống.

- Sử dụng từ ngữ, hình ảnh phù hợp

- Sử dụng các biện pháp tu từ phù hợp

- Gieo vần, ngắt nhịp một cách hợp lí

- Đặt nhan đề phù hợp

- Đảm bảo đủ số chữ (bốn chữ hoặc năm chữ) ở các dòng thơ theo yêu cầu của thể loại

Câu 12

124

Nêu một số điểm lưu ý khi trình bày bài nói: Kể lại một truyện ngụ ngôn (có sử dụng cách nói thú vị, dí dỏm, hài hước)

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào kiến thức em đã học sự kinh nghiệm bản thân, đưa ra những lưu ý khi trình bày bài nói: Kể lại một truyện ngụ ngôn (có sử dụng cách nói thú vị, dí dỏm, hài hước)

Đáp ánarrow-down-icon

Một số điểm lưu ý:

- Trình bày đủ các phần mở đầu, phần chính và kết thúc.

- Có những lưu ý chung, gợi mở dự đoán về bài học sẽ được rút ra.

- Trình bày rõ ràng về diễn biến của các sự việc

- Sử dụng từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu phù hợp

- Thể hiện được tính hài hước, triết lí của truyện ngụ ngôn.

- Chủ động, tự tin, nhìn vào người nghe khi nói.

- Đảm bảo thời gian quy định

Câu 13

124

Theo em, khi giải thích về một quy tắc hay luật lệ của hoạt động cần làm gì để người nghe có thể hiểu rõ các quy tắc hay luật lệ của hoạt động đó?

Gợi ýarrow-down-icon

Trả lời dựa vào suy nghĩ bản thân

Đáp ánarrow-down-icon

- Trình bày rõ ràng, mạch lạc và có điểm nhấn

- Sử dụng ngữ điệu linh hoạt.

- Sử dụng các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ phù hợp

- Sử dụng kết hợp các phương thức trực quan như hình ảnh, phim ngắn, sơ đồ minh họa

Câu 14

124

Trong khi trao đổi, tranh luận về một vấn đề, em cần có thái độ như thế nào trước các ý kiến khác biệt.

Gợi ýarrow-down-icon

Trả lời dựa theo suy nghĩ bản thân

Đáp ánarrow-down-icon

- Thái độ lắng nghe, tôn trọng các ý kiến

- Hành xử đúng mực

- Lời nói chuẩn mực, chân thành