Văn bản: Những cánh buồm

Chuẩn bị

21

-Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Những cánh buồm là một bài thơ tự do, không quy định bắt buộc về số dòng, số tiếng, câu thơ dài ngắn khác nhau, có thể có vần hoặc không vần,... Các văn bản thơ trong Bài 7 đều là thơ tự do.

- Khi đọc một văn bản thơ, trong đó có bài thơ tự do, cần chú ý đến vần, nhịp, biện pháp tu từ, từ ngữ và hình ảnh...

- Đọc trước văn bản Những cánh buồm và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Hoàng Trung Thông

-Nhớ lại những mơ ước của em khi còn nhỏ. Chia sẻ với các bạn về một trong những mơ ước ấy.

Đáp ánarrow-down-icon

- Tác giả Hoàng Trung Thông (1925 –1993), ông quê quán: Nghệ An. Ông không chỉ sáng tác thi ca và nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, viết thư pháp, Hoàng Trung Thông đảm nhiệm các chức trách quan trọng như cán bộ văn nghệ của khu ủy Liên khu IV, tỉnh ủy viên tỉnh ủy Nghệ An, Tổng biên tập báo Văn nghệ, báo Tác phẩm mới; Giám đốc nhà xuất bản văn học… Đặc điểm thơ: thơ của ông giản dị, cô động, chứa cảm xúc trong sáng. Một số tác phẩm tiêu biểu của Hoàng Trung Thông: Chặng đường mới của văn học chúng ta (1961), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống (1979), Quê hương chiến đấu (1955), Những cánh buồm (1964), 17 bài thơ, Đầu sóng (1968), Trong gió lửa (1971)…

- Chia sẻ ước mơ: các bạn chia sẻ cá nhân về ước mơ của bản thân cho thầy/cô và các bạn cùng nghe.

Đọc hiểu

1. Lưu ý các từ ngữ chỉ không gian, thời gian ở hai khổ thơ đầu

2. Xác định các từ láy có trong bài thơ và tìm nghĩa của chúng.

3. Người cha có những cử chỉ, tâm sự như thế nào?

4. Dấu chấm lửng trong khổ thơ này có tác dụng gì?

5. Em hiểu ý của dòng thơ cuối bài là gì?

Đáp ánarrow-down-icon

1. - Không gian: cát, biển xanh

- Thời gian: ánh mặt trời, mưa đêm, ánh mai hồng => Buổi bình minh sau trận mưa đêm

2. - rực rỡ: dùng để chỉ vẻ đẹp của ánh mặt trời. Mặt trời sớm mai chiếu ánh sáng lấp lánh, vàng rực lên biển xanh. Vẻ đẹp ấy tượng trưng cho tương lai tươi sáng, rộng mở của con.

- lênh khênh: từ láy tượng hình dùng để diễn tả cái bóng cao lớn của cha, qua đó nói lên vai trò che chở, bảo vệ và nâng đỡ để con trưởng thành.

- rả rích: từ láy tượng thanh dùng để tả trận mưa đêm nhưng nó cũng ẩn dụ cho những gì lạnh lẽo, tối tăm đã qua, đối lập với buổi bình minh lộng lẫy hiện tại, cho thấy niềm tin của cha vào tương lai tốt đẹp của con.

- phơi phới: có tác dụng nhấn mạnh niềm vui trào dâng trong lòng người cha khi thấy con tiếp bước mình thực hiện ước mơ.

- trầm ngâm: người cha vừa nhìn phía chân trời vừa suy nghĩ, nghiền ngẫm điều gì.

- thầm thì: tiếng sóng vỗ rì rào nhỏ nhẹ như tiếng người nói nhỏ nhẹ bên tai.

3. Thái độ của cha đối với con vô cùng nhẹ nhàng, trìu mến. Cha ân cần giải thích cho con về thắc mắc sao không thấy nhà cửa, cây cối, con người mà chỉ thấy nước thấy trời. Qua đây thể hiện được tình yêu thương và sự dịu dàng của người cha đối với đứa con nhỏ.

4. Dấu chấm lửng trong dòng cuối khổ thơ biểu thị lời nói ngân dài, chưa kết thúc. Người con sẽ đi xa, đi xa bằng những cánh buồm trắng, thực hiện ước mơ của mình.

5. Ý của dòng thơ cuối bài là người cha nhớ lại những ước mơ của mình qua những câu nói thể hiện ước mơ hồn nhiên của người con.

Câu hỏi cuối bài - Câu 1

23

Chỉ ra đặc điểm hình thức của bài thơ Những cánh buồm thể hiện qua các yếu tố: số tiếng ở các dòng thơ, số dòng ở mỗi khổ thơ, cách hiệp vần,…

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kỹ văn bản, chú ý số dòng, số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần

Đáp ánarrow-down-icon

- Thể thơ tự do

- Mỗi dòng thơ thường có 5 đến 7 chữ.

- Số dòng ở mỗi khổ thơ không cố định, có khổ 4 dòng, có khổ 5, 6 hoặc 8 dòng.

- Cách hiệp vần của bài thơ cũng rất tự do, không theo niêm luật quy tắc thông thường.

Câu 2

23

Người cha và người con trò chuyện về điều gì? Dựa vào những hình ảnh có trong bài thơ, hãy tưởng tượng và miêu tả lại bằng lời của em về cảnh hai cha con đi dạo và trò chuyện trên bãi biển.

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kỹ bài thơ

Đáp ánarrow-down-icon

     Hai cha con trò chuyện về sự mênh mông, vô tận của biển khơi và khát vọng khám phá những vùng đất xa xôi.

     Đang đi, bỗng cậu bé lắc tay cha khẽ hỏi: “Sao ở xa kia chỉ thấy nước, thấy trời, không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người vậy cha?”. Người cha mỉm cười bảo: Cứ theo cánh buồm kia, đi mãi ta sẽ thấy cây, thấy nhà, thấy người. Nhưng nơi đó cha cũng chưa hề đi đến. Người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời. Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo: “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia nhé, để con đi...”. Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động - đó là lời của người cha, là mơ ước của ông thời ông còn là một cậu bé bằng tuổi con ông bây giờ, lần đầu được đứng trước biển khơi vô tận. Người cha đã bắt gặp lại mình trong mơ ước của con.

Câu 3

23

Trong bài thơ, hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến mấy lần? Hình ảnh đó tượng trưng cho điều gì?

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kỹ văn bản

Đáp ánarrow-down-icon

- Hình ảnh “cánh buồn” được nhắc đến ba lần: ở dòng thơ thứ 14 (Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa), dòng thơ thứ 21 và 22 (Con lại trỏ cánh buồm xa nói khẽ: / Cha mượn cho con buồm trắng nhé)

- “Cánh buồm” tượng trưng cho phương tiện để hiện thực hóa khát vọng được đi khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của người con

Câu 4

23

Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ gì? Em có nhận xét gì về ước mơ đó?

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kỹ văn bản

Đáp ánarrow-down-icon

Trong bài thơ, người con hỏi và nói với cha:

Cha ơi!

Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời

Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?

[…]

Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

Để con đi…

Qua những câu hỏi, lời nói ở trên, người con muốn được đến những nơi “chưa hề đi đến” để khám phá những điều mới mẻ ở đó. Đó là ước mơ rất hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và đẹp đẽ.

Câu 5

23

Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến điều gì? Em hãy đóng vai người cha, diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời đề nghị của người con.

Gợi ýarrow-down-icon

Đọc kỹ văn bản và đặt mình vào vị trí người cha.

Đáp ánarrow-down-icon

- Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến những ước mơ của mình khi còn nhỏ. Người cha cũng từng khao khát được đi xa, đến những vùng đất mới để tìm hiểu những điều mới lạ.

- Đóng vai người cha diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời đề nghị của người con:

     Tôi vô cùng hạnh phúc và như trẻ lại khi tìm lại mình, tìm lại được những khát vọng thuở trước trong tiếng ước mơ của con. Những khát vọng của con cũng là những khát vọng của tôi ngày thơ ấu. Gặp lại những khát vọng ấy nơi con, lòng tôi nhen nhóm lên bao hi vọng. Hi vọng con sẽ mang khát vọng của con và cả của tôi đi xa hơn nữa trong cuộc đời. Những điều tôi chưa làm được từ nay sẽ được gửi gắm nơi con.

Câu 6

23

Em thích nhất khổ thơ hay hình ảnh nào trong bài thơ? Vì sao?

Gợi ýarrow-down-icon

Chọn khổ thơ/ hình ảnh em thích nhất và lí giải.

Đáp ánarrow-down-icon

Em thích nhất hình ảnh “cha dắt con đi dưới ánh mai hồng” trong bài thơ này.

     Lí do: Hình ảnh “cha dắt con đi dưới ánh mai hồng” thể hiện tình yêu con rất riêng của người cha. Hình ảnh đó cũng thể hiện niềm tin tưởng của người cha vào tương lai ngời sáng của con. Có cha dìu dắt, con nhất định sẽ vững bước và trưởng thành. Hình ảnh thân mật đầy yêu thương của cha và con gợi lên trong người đọc niềm xúc động sâu xa.