Thực hành tiếng Việt: Cách giải thích nghĩa của từ

Trang 110

Câu 1

110

Tìm ở phần cước chú hai văn bản Bài ca ngất ngưởng và Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc các trường hợp có thể minh họa cho một số cách giải thích nghĩa của từ được nêu ở phần Tri thức ngữ văn.

Đáp án

Cách giải thích nghĩa của từ	Bài ca ngất ngưởng	Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị	Cước chú số: 3: vào lồng 4: người tái thượng 5: đông phong	Cước chú số: 1: lòng dân trời tỏ 4: bòng bong 5: ống khói 1: mười tám ban võ nghệ 5: tầm vông 6: dao tu, nón gõ 2: chữ ấm
Giải thích bằng cách nêu lên từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa	Cước chú số: 2: tài bộ	Cước chú số: 3: cui cút 5: làng bộ 2: vây vá 13: theo dòng ở lính diễn binh 11: xác phàm 7: lụy 11: mộ
Giải thích bằng cách làm rõ nghĩa từng yếu tố trong từ, sau đó nêu nghĩa chung của từ	Cước chú số: 8: đạo sơ chung 6: cắc, tùng	Cước chú số: 2: linh 1: tiếng phong hạc 2: tinh chiên 6: xa thư

Câu 2

111

Trong những cước chú tìm được theo bài tập 1, cách giải thích nào đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn? Hãy lí giải nguyên nhân.

Đáp án

Trong những cước chú tìm được theo bài tập 1, cách giải thích đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn: Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị. Bởi vì, tùy vào ngữ cảnh cụ thể và vào đặc điểm, tính chất của từ được giải thích.

Câu 3

111

Chỉ ra những trường hợp cước chú cụ thể mà ở đó người biên soạn đã sử dụng phối hợp ít nhất hai cách giải thích nghĩa của từ.

Đáp án

Những trường hợp cước chú cụ thể mà ở đó người biên soạn đã sử dụng phối hợp ít nhất hai cách giải thích nghĩa của từ, chẳng hạn như:

Cước chú: (4) vương thổ: sử dụng phối hợp Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị và nêu nghĩa chung mà từ biểu thị.

Cước chú: (11): mộ: Giải thích bằng cách nêu lên từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa và nêu nghĩa chung của từ.

Câu 4

111

Chọn một số từ có cước chú ở các văn bản đọc trong bài và giải thích chúng theo cách khác so với cách đã được sử dụng. Tự đánh giá về cách giải thích mà bạn vừa thực hiện.

Đáp án

Văn bản

Cước chú

Cách giải thích khác

Bài ca ngất ngưởng

2: tài bộ

- tài bộ: Sự giỏi giang

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

10: ưng

2: Man di

12: tà đạo

- Ưng: nhận lời, đồng ý

- Man di: Người Trung Hoa thời xưa gọi dân tộc ở phía nam là Man, ở phía đông là Di. Chỉ chung các dân tộc thiểu số bán khai. Hiểu với nghĩa Mọi rợ.

- tà đạo: Đường lối hành động xấu xa, không ngay thẳng

Tự đánh giá về cách giải thích mà em vừa thực hiện, có những từ ngữ được giải thích ngắn gọn, dễ hiểu hơn.

Câu 5

111

Vì sao trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm ví dụ?

Đáp án

Trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm ví dụ để người đọc có thể dễ hình dung ra cách sử dụng từ, trong một số ngữ cảnh cụ thể được vận dụng.

Câu 6

111

Khi phân tích cái hay của những từ được dùng trong văn bản văn học, tại sao ta chưa thể thỏa mãn với việc dùng từ điển để tìm hiểu nghĩa của chúng?

Đáp án

Khi phân tích cái hay của những từ được dùng trong văn bản văn học, ta chưa thể thỏa mãn với việc dùng từ điển để tìm hiểu nghĩa của chúng bởi vì, khi dựa vào từ điển, tức là ta đang phụ thuộc vào cách nhìn, cách giải thích nghĩa của các tác giả khác nhau. Và qua từng thời điểm khác nhau, một số từ ngữ cũng mang những nét nghĩa khác.