Bài 4: Làm tròn và ước lượng

Khởi động

48

Một bồn hoa có dạng hình tròn với bán kính là 0,8 m.

Hỏi diện tích của bồn hoa khoảng bao nhiêu mét vuông?

Gợi ýarrow-down-icon

Diện tích hình tròn: S = \(\pi .{R^2}\)

Ước lượng số \(\pi  \approx 3,14\)

Đáp ánarrow-down-icon

Diện tích của bồn hoa là:  \(S = \pi .0,{8^2} \approx 3,14.0,64 = 2,0096 \approx 2({m^2})\)

Vậy diện tích của bồn hoa khoảng \(2m^2\)

Hoạt động 1

48

Hóa đơn tiền điện tháng 9/2020 của gia đình cô Hạnh là 574 880 đồng. Trong thực tế, cô Hạnh đã trả tiền mặt cho người thu tiền điện số tiền là 575 000 đồng. Tại sao cô Hạnh không thể trả cho người thu tiền điện số tiền chính xác là 574 880 đồng?

Gợi ýarrow-down-icon

Các mệnh giá tiền đang lưu hành

Đáp ánarrow-down-icon

Vì hiện nay không lưu hành tờ tiền dưới 500 đồng nên cô Hạnh không thể trả chính xác 574 880 đồng

Luyện tập vận dụng 1

47

Quãng đường từ sân vận động Old Trafford ở Greater Manchester đến tháp đồng hồ Big Ben ở London ( Vương quốc Anh)  khoảng 200 dặm. Tính độ dài quãng đường đó theo đơn vị ki-lô-mét ( làm tròn kết quả đến hàng đơn vị), biết 1 dặm = 1,609344 km.

Gợi ýarrow-down-icon

Thực hiện phép tính tính độ dài quãng đường theo đơn vị km rồi làm tròn

Muốn làm tròn một số thập phân đến một hàng quy tròn nào đó, ta thực hiện các bước sau:

     •  Gạch dưới chữ số thập phân của hàng quy tròn.

     •  Nhìn sang chữ số ngay bên phải:

          ◊ Nếu chữ số đó lớn hơn hoặc bằng 5 thì tăng chữ số gạch dưới lên một đơn vị rồi thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

          ◊ Nếu chữ số đó nhỏ hơn 5 thì giữ nguyên chữ số gạch dưới và thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

Đáp ánarrow-down-icon

Độ dài quãng đường đó là:

\(200.1,609344 = 321,8688(km)\approx 322 (km)\)

Luyện tập vận dụng 2

49

a) Làm tròn số 23 615 với độ chính xác 5

b) Làm tròn số 187 638 với độ chính xác 50

Gợi ýarrow-down-icon

Làm tròn số với độ chính xác 5, tức là làm tròn đến chữ số hàng chục

Làm tròn số với độ chính xác 50, tức là làm tròn đến chữ số hàng trăm

Đáp ánarrow-down-icon

a) Làm tròn số 23 615 với độ chính xác 5 được: 23 620

b) Làm tròn số 187 638 với độ chính xác 50 được: 187 600

Luyện tập vận dụng 3

51

Áp dụng quy tắc làm tròn số để ước lượng kết quả của mỗi phép tính sau:

a) 18,25 + 11,98

b) 11,91 – 2,49

c) 30,09 . (-29,87)

Gợi ýarrow-down-icon

a,c) Ta sẽ làm tròn các số đến chữ số hàng đơn vị

b) Ta sẽ làm tròn đến hàng phần mười

Muốn làm tròn một số thập phân đến một hàng quy tròn nào đó, ta thực hiện các bước sau:

     •  Gạch dưới chữ số thập phân của hàng quy tròn.

     •  Nhìn sang chữ số ngay bên phải:

          ◊ Nếu chữ số đó lớn hơn hoặc bằng 5 thì tăng chữ số gạch dưới lên một đơn vị rồi thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

          ◊ Nếu chữ số đó nhỏ hơn 5 thì giữ nguyên chữ số gạch dưới và thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

Đáp ánarrow-down-icon

a) 18,25 + 11,98 \(\approx\)18 + 12 = 30

b) 11,91 – 2,49 \(\approx\) 11,9 – 2,5 = 9,4

c) 30,09 . (-29,87) \(\approx\) 30. (-30) = - 900

Bài tập 1

51

Làm tròn số 98 176 244 với độ chính xác 50.

Gợi ýarrow-down-icon

Làm tròn số với độ chính xác 50, tức là làm tròn đến chữ số hàng trăm.

Đáp ánarrow-down-icon

Làm tròn số với độ chính xác 50, tức là làm tròn đến chữ số hàng trăm. Vì chữ số ngay bên phải chữ số hàng trăm là 4 < 5 nên ta giữ nguyên chữ số hàng trăm và thay thế các chữ số bên phải chữ số hàng trăm bởi chữ số 0.

Số 98 176 244 làm tròn với độ chính xác 50 được 98 176 200.

Bài tập 2

51

a) Làm tròn số 4,76908 với độ chính xác 0,5

b) Làm tròn số -4,76908 với độ chính xác 0,05.

Gợi ýarrow-down-icon

Làm tròn số với độ chính xác 0,5, tức là làm tròn đến chữ số hàng đơn vị

Làm tròn số với độ chính xác 0,05, tức là làm tròn đến chữ số hàng phần mười

Đáp ánarrow-down-icon

a) Làm tròn số 4,76908 với độ chính xác 0,5 (tức là làm tròn đến hàng đơn vị) được 5 vì chữ số ở hàng làm tròn là 4, chữ số kế bên phải hàng làm tròn là 7 > 5 nên ta tăng hàng làm tròn thêm 1 đơn vị và bỏ đi các chữ số ở sau hàng làm tròn.

b) Làm tròn số -4,76908 với độ chính xác 0,05 (tức là làm tròn đến hàng phần mười) được -4,8 vì 4,76908 làm tròn đến hàng phần mười được 4,8.

Chú ý:

Muốn làm tròn số thập phân âm, ta là tròn số đối của nó rồi thêm dấu “ –“ trước kết quả

Bài tập 3

51

a) Sử dụng máy tính cầm tay để tính rồi viết mỗi số sau dưới dạng số thập phân vô hạn (tuần hoàn hoặc không tuần hoàn): \(\frac{{17}}{3}; - \frac{{125}}{111};\sqrt 5 ; \sqrt {19}\)

b) Làm tròn số \(\sqrt {19}\) với độ chính xác 0,05.

Gợi ýarrow-down-icon

a) Bấm máy tính cầm tay

b) Muốn làm tròn số thập phân âm, ta là tròn số đối của nó rồi thêm dấu “ –“ trước kết quả

Muốn làm tròn một số thập phân đến một hàng quy tròn nào đó, ta thực hiện các bước sau:

     •  Gạch dưới chữ số thập phân của hàng quy tròn.

     •  Nhìn sang chữ số ngay bên phải:

          ◊ Nếu chữ số đó lớn hơn hoặc bằng 5 thì tăng chữ số gạch dưới lên một đơn vị rồi thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

          ◊ Nếu chữ số đó nhỏ hơn 5 thì giữ nguyên chữ số gạch dưới và thay tất cả các chữ số bên phải bằng số 0 hoặc bỏ đi nếu chúng ở phần thập phân.

Đáp ánarrow-down-icon

a) 

\(\frac{{17}}{3} = 5,(6);\)

\( - \frac{{125}}{111} = 1,(126);\)

\(\sqrt 5  = 2,2360679....;\)

\( \sqrt {19}  = 4,3588989...\)

b) Làm tròn số \(\sqrt {19}\) với độ chính xác 0,05, tức là làm tròn số 4,3588989… đến chữ số hàng phần mười, ta được 4,4.

Bài tập 4

51

Áp dụng quy tắc làm tròn số để ước lượng kết quả của mỗi phép tính sau:

a) (-28,29) + (- 11,91);            

b) 43,91 – 4,49;                       

c) 60,49 . (-19,51).

Gợi ýarrow-down-icon

Ta sẽ làm tròn các số đến hàng phần mười rồi thực hiện phép tính.

Đáp ánarrow-down-icon

a) (-28,29) + (- 11,91) \(\approx\) (-28,3) + (-11,9) = -(28,3+11,9) = -40,2.

b) 43,91 – 4,49 \(\approx\) 43,9 – 4,5 = 39,4.

c) 60,49 . (-19,51) \(\approx\) 60,5 . (-19,5) = - 1179,75.

Bài tập 5

51

Các nhà khoa học tính được vận tốc ánh sáng bằng 299 792 458 m/s. Để dễ nhớ, người ta nói vận tốc ánh sáng là 300 000 000 m/s. Số liệu đó đã được làm tròn đến hàng nào?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào quy tắc làm tròn số nguyên:

+ Nếu chữ số đứng ngay bên phải hàng làm tròn nhỏ hơn 5 thì ta thay lần lượt các chữ số đứng bên phải hàng làm tròn bởi chữ số 0

+ Nếu chữ số đứng ngay bên phải hàng làm tròn lớn hơn hoặc bằng 5 thì ta thay lần lượt các chữ số đứng bên phải hàng làm tròn bởi chữ số 0 rồi cộng thêm 1 vào chữ số của hàng làm tròn

Đáp ánarrow-down-icon

Ta thấy chữ số hàng trăm nghìn là 7 > 5 nên khi làm tròn 299 792 458 đến hàng triệu, ta được 300 000 000.

Chú ý:

Nếu ta nói, số 299 792 458 đã được làm tròn đến hàng chục triệu hay trăm triệu thì vẫn đúng. Tuy nhiên, để biểu thị độ chính xác cao hơn, ta nói đã làm tròn 299 792 458 đến hàng triệu.