Bài 38: Dữ liệu và thu thập dữ liệu

Hoạt động 1

a) Từ bảng 9.1, em hãy liệt kê nhiệt độ cao nhất (đơn vị độ C) trong các ngày từ 11-4-2019 đến 20-4-2019.

b) Những ngày nào trong các ngày từ 11-4-2019 đến 20-4-2019 được dự báo không mưa?

Gợi ý

a) Nhiệt độ cao nhất là dòng nhiệt độ thứ 2.

b) Tìm trên hàng “Thời tiết” các ô có ghi “không mưa”

Đáp án

a) Nhiệt độ cao nhất trong các ngày từ 11-14-2019 đến 20-4-2019 là: 34, 29, 28, 31, 26, 28, 26, 29, 31, 28.

b) Những ngày trong các ngày từ 11-14-2019 đến 20-4-2019 dự báo không mưa là: ngày 13, 16, 18, 19, 20.

Hoạt động 2

Trong các thông tin thu được từ HĐ 1, thông tin nào là số? Thông tin nào không phải là số?

Gợi ý

Thông tin đưa ra kết quả có số là thông tin số, thông tin đưa ra kết quả chỉ có chữ thì không là số.

Đáp án

Thông tin là số là: nhiệt độ cao nhất, nhiệt độ thấp nhất trong các ngày từ 11/04/2019 đến 20/04/2019 vì các thông tin này cho ta các số.

Thông tin không phải là số là: thời tiết các ngày từ 11/04/2019 đến 20/04/2019

Câu hỏi

Cho ví dụ về dữ liệu là số, ví dụ về dữ liệu không phải là số.

Gợi ý

Chiều cao, cân nặng, độ tuổi, ngày, tháng, năm,... cho ta các dữ liệu số.

Dữ liệu không phải là số: Dữ liệu không cho kết quả là số.

Đáp án

Ví dụ dữ liệu về số:

Chiều cao của các bạn học sinh tổ 1 là: 153 cm; 154 cm; 169 cm; 178 cm; 155 cm

Ví dụ về dữ liệu không phải là số:

Loài động vật được nhắc tới trong sách giáo khoa: Chó, mèo, hươu, nai, bò

Luyện tập 1

Cho hai dãy dữ liệu như sau:

(1) Số học sinh các lớp 6 trong trường:

35 42 87 38 40 41 38

(2) Tên món ăn yêu thích của các thành viên trong gia định:

Bánh chưng, pizza, canh cua, gà rán, rau muống luộc, cá kho, rượu vang.

a) Trong các dãy dữ liệu trên, dãy nào là dãy số liệu?

b) Hãy tìm dữ liệu không hợp lí (nếu có) trong mỗi dãy dữ liệu trên.

Gợi ý

a) Số liệu: Dữ liệu là số.

b) Dữ liệu không hợp lí: Liên hệ thực tế để kiểm tra thông tin sai.

Đáp án

a) Dãy số liệu là: (1) Số học sinh các lớp 6 trong trường.

b) (2) Dữ liệu không hợp lí là: 87, rượu vang

Vì số lượng học sinh trong một lớp không thể quá 60 người.

Rượu không phải là đồ ăn mà là đồ uống.

Tranh luận 1

Vuông và Tròn đưa ra nhận xét về bảng Hoa điểm tốt tháng Ba (h.9.1)

Em đồng ý với Vuông và Tròn không?

Gợi ý

Dữ liệu ghi số là số liệu.

Dữ liệu không ghi số thì không phải là số liệu.

Đáp án

- Điểm số của các bạn là số liệu

- Tên các bạn trong tổ Một không phải là số liệu

Do đó, em đồng ý với Vuông và Tròn.

Hoạt động 3

Quân muốn thu thập số liệu về số lượng học sinh đeo kính trong một số lớp học để làm một dự án học tập.

Em hãy giúp Quân bằng cách quan sát và đếm xem lớp em có bao nhiêu bạn đeo kính?

Gợi ý

Quan sát và đếm số bạn đeo kính.

Đáp án

Em quan sát và đếm số bạn đeo kính trong lớp em.

Hoạt động 4

Vuông gieo một đồng xu 5 lần và ghi lại kết quả như bảng dưới đây (mỗi gạch ứng với một lần xuất hiện). Em hãy gieo một đồng xu 10 lần và ghi lại kết quả theo cách tương tự.

Gợi ý

Chuẩn bị đồng xu và gieo.

Sau mỗi lần gieo, nếu được mặt sấp thì thêm 1 gạch vào hàng mặt sấp, nếu được mặt ngửa thì thêm 1 gạch vào bảng mặt ngửa.

Đáp án

Em gieo đồng xu 10 lần và ghi lại vào bảng

Giả sử em thu được bảng sau:

Hoạt động 5

Trong môn Giáo dục công dân, cô giáo muốn khảo sát phản ứng của các bạn trong lớp khi phát hiện bạn của mình không trung thực. Em hãy giúp cô giáo làm khảo sát trong lớp em theo các gợi ý sau:

1. Lập phiếu hỏi theo mẫu dưới đây và phát cho các bạn trong lớp.

2. Thu phiếu và tổng hợp xem mỗi phản ứng có bao nhiêu bạn lựa chọn (bảng sau, mỗi gạch tương ứng với một bạn chọn)

3. Phản ứng nào được nhiều bạn chọn nhất?

Gợi ý

1. Chuẩn bị phiếu ghi như trên rồi đưa cho mỗi bạn một phiếu.

2. Thu lại các phiếu đã đưa cho bạn và thống kê lại kết quả như bảng trên.

Đếm số gạch của mỗi lựa chọn.

Lựa chọn nào nhiều gạch nhất thì được nhiều bạn chọn nhất.

Đáp án

1. Em làm theo hướng dẫn của thầy cô giáo.

2. Lựa chọn nào nhiều gạch nhất thì được nhiều bạn chọn nhất.

Ví dụ lớp em có 45 học sinh. Bảng tổng hợp thu được là:

3. Qua bảng tổng hợp trên ta thấy cách khuyên bạn không nên làm như vậy, để bạn tự nói ra sự thật được nhiều bạn chọn nhất (24 bạn)

Luyện tập 2

Dựa vào bảng Hoa điểm tốt tháng Ba (h.9.1), hãy lập bảng số điểm của các bạn trong tổ Một theo mẫu như hình dưới:

Ngoài thông tin này, em còn thu thập được những thông tin nào khác từ bảng đó?

Gợi ý

Mỗi một cột là một thông tin.

Đáp án

Ngoài thông tin này, em còn thu được thông tin về số điểm 9, số điểm 10 của ba bạn trong tổ Một.

Tranh luận 2

Người ta muốn thống kê số người tham gia giao thông vượt đèn đỏ trong một ngày tại một ngã tư. Vuông và Tròn đề xuất cách thu thập dữ liệu như sau:

Theo em, cách nào tốt hơn? Vì sao?

Gợi ý

Cách tốt hơn là cách có thể thu thập được nhiều thông tin và các thông tin đó chính xác hơn.

Đáp án

Bạn Tròn có cách tốt hơn vì khi đặt máy quay thì mất ít thời gian hơn và biết được chính xác số người vượt đèn đỏ hơn.

Cách của bạn Vuông phải hỏi từng người sẽ mất nhiều thời gian và họ có thể khai báo sai sự thật, đồng thời không thể hỏi hết được những người đi qua ngã tư đó.

Bài tập 9.1

Trong các dữ liệu sau, dữ liệu nào là số liệu, dữ liệu nào không phải là số liệu ?

1. Cân nặng của trẻ sơ sinh ( đơn vị tính là gam );

2.Quốc tịch của các học sinh trong một trường quốc tế;

3.Chiều cao trung bình của một số loại cây thân gỗ ( đơn vị tính là mét ).

Gợi ý

Số liệu: dữ liệu cho ta các số.

Đáp án

1. Dữ liệu số liệu vì dữ liệu này cho ta các số là số cân của trẻ sơ sinh.

2. Dữ liệu không là số liệu vì dữ liệu này không cho ta các số mà là tên các quốc gia.

3. Dữ liệu số liệu vì dữ liệu này cho ta các số là số mét của cây.

Bài tập 9.2

Bản tin sau được trích từ báo điện tử Vietnamnet ngày 18-3-2020:

'' Như vậy, chỉ trong 12 ngày, Việt Nam đã ghi nhận thêm 60 ca mắc mới Covid - 19 trong đó có 24 người nước ngoài. Hiện Hà Nội là địa phương có nhiều ca mắc mới nhất, với 20 trường hợp, kế đó là Bình Thuận 9 ca, Thành phố Hồ Chí Minh 9 ca "

Thay dấu "?" trong bảng sau bằng số liệu thống kê số ca mắc mới Covid-19 tại các địa phương tính đến ngày 18-3-2020

Gợi ý

Số ca Hà Nội: Số trường hợp mắc tại Hà Nội

Số ca Bình Thuận: Số trường hợp mắc tại Bình Thuận

Số ca TP. Hồ Chí Minh: Số trường hợp mắc tại TP. Hồ Chí Minh

Đáp án

Bảng thống kê:

Địa phương	Số ca mắc mới Covid-19
Hà Nội	20
Bình Thuận	9
Thành phố Hồ Chí Minh	9

Bài tập 9.3

Bảng sau cho biết số anh chị em ruột trong gia đình của 35 học sinh lớp 6A.

Hãy tìm điểm không hợp lí trong bảng thống kê trên.

Gợi ý

Tổng số học sinh phải bằng 35.

Đáp án

Tổng số học sinh trong bảng thống kê là: \(18+12+5+1 = 36 \ne 35\) nên đây là điểm không hợp lí.

Bài tập 9.4

Hãy tìm dữ liệu không hợp lí ( nếu có ) trong các dãy dữ liệu sau.

Thủ đô của một quốc gia châu Á:

Hà Nội Bắc Kinh Paris Tokyo Đà Nẵng

Gợi ý

Khu vực không phải là thủ đô hoặc thủ đô của quốc gia không nằm trong châu Á là các dữ liệu không hợp lí.

Đáp án

Dữ liệu không hợp lí là: Đà Nẵng, Paris.

Vì Đà Nẵng không là thủ đô và Paris không nằm trong châu Á.

Bài tập 9.5

Để hoàn thiện bảng sau, em sẽ sử dụng phương pháp thu nhập dữ liệu nào?

Gợi ý

Các phương pháp thu thập dữ liệu: quan sát, làm thí nghiệm, lập phiếu hỏi, sách báo, Trweb,...

Đáp án

Để hoàn thiện bảng, ta sử dụng phương pháp thu nhập dữ liệu: quan sát, thí nghiệm, lấy thông tin từ những nguồn có sẵn...

Bài tập 9.6

Hãy lập phiếu hỏi để thu thập dữ liệu về phương tiện đến trường của các thầy cô giáo trong trường em.

Gợi ý

Tạo phiếu hỏi gồm hai mục:

1. Giới tính.

2. Phương tiện thầy/cô đi đến trường.

Đáp án

Phiếu hỏi: