Bài 16: Phép nhân số nguyên

Hoạt động 1

75

Dựa vào phép cộng các số âm, hãy tính tích (-11) . 3 rồi so sánh kết quả với –(11. 3).

Gợi ýarrow-down-icon

\((-a)^n=(-a).(-a)......(-a)\)  (n thừa số a)

Đáp ánarrow-down-icon

(-11).3 = (-11) + (-11) + (-11) = -33

-(11.3) = -(11 + 11 + 11) = -33

Vậy (-11).3 = -(11.3)

Hoạt động 2

75

Hãy dự đoán kết quả của các phép nhân 5.(-7) và (-6) . 8.

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào HĐ1 để dự đoán.

Đáp ánarrow-down-icon

Dự đoán:   

5.(-7) = -(5.7) = -35   ;   (-6).8 = -(6.8) = -48

Luyện tập 1

75

1. Thực hiện các phép nhân sau: 

a) (-12) . 12;               

b) 137.(-15)

2. Tính nhẩm: 5 .(-12).

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu \(m,{\rm{ }}n\; \in {\mathbb{N}^*}\)thì:  m.(-n) = (-n). m = -(m .n).

Đáp ánarrow-down-icon

1) a) (-12).12 = -(12.12) = -144      

    b) 137.(-15) = -(137.15) = - 2 055

2) 5.(-12) = -(5.12) = -60

Vận dụng 1

75

Sử dụng phép nhân hai số nguyên khác dấu để giải bài toán mở đầu.

Gợi ýarrow-down-icon

Tổng số tiền Cao đã ghi = Số tiền ghi 1 lần . Số lần ghi

Đáp ánarrow-down-icon

Cao đã ghi 3 lần, mỗi lần -15 000 đồng nên tổng số tiền Cao đã ghi là: (-15 000).3 = -(15 000 . 3) = -45 000 (đồng)

Vậy Cao đã chi 45 000 đồng.

Hoạt động 3

76

Quan sát ba dòng đầu và nhận xét về dấu của tích mỗi khi đổi dấu một thừa số và giữ nguyên thừa số còn lại.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát ba dòng đầu và nhận xét

Đáp ánarrow-down-icon

Nhận xét: khi đổi dấu một thừa số và giữ nguyên thừa số còn lại thì tích cũng đổi dấu.

Hoạt động 4

76

Dựa vào nhận xét ở HĐ3, hãy dự đoán kết quả của (-3).(-7).

Gợi ýarrow-down-icon

Đổi dấu tích của phép tính thứ ba.

Đáp ánarrow-down-icon

Theo HĐ3, nếu đổi dấu một thừa số thì tích cũng đổi dấu nên ta dự đoán tích đổi dấu -21 thành 21

Vậy dự đoán (-3).(-7) = 21

Luyện tập 2

76

Thực hiện các phép nhân sau:

a) (-12).(-12);           

b) (-137) (-15). 

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu \(m,{\rm{ }}n\; \in {\mathbb{N}^*}\)thì:  (-m).(-n) = m .n.

Đáp ánarrow-down-icon

a) (-12).(-12) = 12.12 = 144          

b) (-137) (-15) = 137.15 = 2055.

Thử thách

76

Thay mỗi dấu "?" bằng số sao cho số trong mỗi ô ở hàng trên bằng tích các số trong hai ô kề với nó ở hàng dưới (h.3.18).

 

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu \(m,{\rm{ }}n\; \in {\mathbb{N}^*}\)thì:  (-m).(-n) = m .n.

Đáp ánarrow-down-icon

Vì -1 = (-1) . 1 và 1 = (-1) . (-1) 

Mà mỗi ô ở hàng trên bằng tích các số trong hai ô kề với nó ở hàng dưới nên ta được :

Câu hỏi

76

Tính a(b + c) và ab + ac khi a = -2, b = 14, c = -4.

Gợi ýarrow-down-icon

Thay giá trị của a, b, c vào biểu thức cần tính.

Đáp ánarrow-down-icon

Với a = -2, b = 14, c = -4 ta có:

a(b + c) = (-2).[14 + (-4)] = (-2).10 = -(2.10) = -20

ab + ac = (-2).14 + (-2).(-4) = -28 + 8 = -(28 - 8) = -20.

Luyện tập 3

77

1. a) Tính giá trị của tích P = 3. (-4) . 5. (-6);

    b) Tích P sẽ thay đổi thế nào nếu ta đối dấu tất cả các thừa số?

2. Tính 4. (-39) - 4 .(-14).

Gợi ýarrow-down-icon

Áp dụng các tính chất:

Giao hoán: a . b = b . a

Kết hợp: a .(b .c) = (a.b).c

Phân phối của phép nhân đối với phép cộng: a .(b + c) = ab + ac

Đáp ánarrow-down-icon

1.a) P = 3.(-4).5.(-6) = [(-4).5].[3.(-6)] = (-20).(-18) = 360

   b) Tích P sẽ không thay đổi nếu ta đổi dấu tất cả các thừa số 

2. Ta có: 4.(-39) - 4.(-14) = 4.[-39 – (-14)] = 4.(-39 + 14) =4. [-(39 - 14)] = 4.(-25) = -100

Chú ý: Tích không thay đổi nếu ta đổi dấu của n thừa số (với n chẵn)

Tích thay đổi dấu nếu ta đổi dấu của n thừa số (với n lẻ)

Bài tập 3.32

77

Nhân hai số khác dấu:

a) 24.(-25)                    

b) (-15). 12.

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu \(m,{\rm{ }}n\; \in {\mathbb{N}^*}\)thì:  m.(-n) = (-n). m = -(m .n).

Đáp ánarrow-down-icon

a) 24.(-25) = - ( 24.25) = -600                       

b) (-15).12 = -(15.12) = -180

Bài tập 3.33

77

Nhân hai số cùng dấu:

a) (-298). (-4);                

b) (-10). (-135).

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu \(m,{\rm{ }}n\; \in {\mathbb{N}^*}\)thì:  (-m).(-n) = m .n.

Đáp ánarrow-down-icon

a) (-298).(-4) = 298.4 = 1 192             

b) (-10).(-135) = 10.135 = 1 350

Bài tập 3.34

77

Một tích nhiều thừa số sẽ mang dấu dương hay âm nếu trong tích đó có:

a) Ba thừa số mang dấu âm, các thừa số khác đều dương?

b) Bốn thừa số mang dấu âm, các thừa số khác đều dương?

Gợi ýarrow-down-icon

Trong phép tính có lẻ các thừa số âm => Tích mang dấu âm.

Trong phép tính có chẵn các thừa số âm => Tích mang dấu dương.

Đáp ánarrow-down-icon

a) Ba thừa số mang dấu âm, các thừa số khác dấu dương thì tích mang dấu âm.

b) Bốn thừa số mang dấu âm, các thừa số khác đều dương thì tích mang dấu dương.

Bài tập 3.35

77

Tính một cách hợp lí:

a) 4. (1 930 + 2019) + 4.(-2019);

b) (-3).(-17) + 3. (120 - 17).

Gợi ýarrow-down-icon

Áp dụng tính chất phân phối của phép nhân đối với phép cộng:

a .(b + c) = ab + ac

Đáp ánarrow-down-icon

a) 4.(1 930 + 2 019) + 4.(-2 019)

= 4.(1 930 + 2 019 - 2 019)

= 4.1 930 = 7 720

b) (-3).(-17) + 3.(120 - 17)

= 3.17 + 3.(120 - 17)

= 3.(17 + 120 - 17)

= 3.120 = 360

Bài tập 3.36

77

Cho biết tích của hai số tự nhiên n và m là 36. Mỗi tích n .(-m) và (-n).(-m) bằng bao nhiêu?

Gợi ýarrow-down-icon

n(-m) = -(n.m)

(-n).(-m) = n.m

Đáp ánarrow-down-icon

Tích của hai số tự nhiên n và m là 36 nên có: m.n = 36

n(-m) = -(n.m) = -36

(-n).(-m) = n.m = 36

Bài tập 3.37

77

Tính giá trị của biểu thức sau một cách hợp lí:

a) (-8). 72 +8. (-19) - (-8);

b) (-27). 1011 - 27- (-12) + 27.(-1).

Gợi ýarrow-down-icon

Áp dụng tính chất phân phối của phép nhân đối với phép cộng:

a .(b + c) = ab + ac.

Đáp ánarrow-down-icon

a) (-8).72 + 8.(-19) - (-8)

= (-8).72 + (-8).19 - (-8).1 

= (-8).(72 + 19 - 1)

= (-8).90 = -720

b) (-27).1011 -  27.(-12) + 27.(-1)

= 27.(-1011) - 27.(-12) + 27.(-1)

= 27.(-1011 + 12 - 1)

= 27.(-1000) = -27000

Bài tập 3.38

77

Ba bạn An, Bình, Cường chơi ném tiêu với bia gồm năm vòng như hình 3.19. Kết quả được ghi lại trong bảng sau:

Hỏi trong ba bạn, bạn nào đạt điểm cao nhất?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào bảng tính số điểm của mỗi bạn rồi so sánh.

Đáp ánarrow-down-icon

Số điểm của An là: 10.1 + 2.7 + 1.(-1) + 1.(-3) =10 + 14 + (-1) + (-3) = 20

Số điểm của Bình là:  2.10 + 1.3 + 2.(-3) = 20 + 3 + (-6) = 17

Số điểm của Cường là:  3.7 + 1.3 + 1.(-1) = 21 + 3 + (-1) = 23

Vì 17 < 20 < 23 nên bạn Cường đạt điểm cao nhất.