Bài 15: Quy tắc dấu ngoặc

Câu hỏi

72

Viết tổng sau dưới dạng không có dấu ngoặc rồi tính giá trị của nó:

(-23) – 15 - (-23) + 5 + (-10).

Gợi ýarrow-down-icon

- Áp dụng quy tắc cộng hoặc trừ số nguyên để viết phép tính dưới dạng không có ngoặc.

- Thực hiện phép tính 

Đáp ánarrow-down-icon

(-23) – 15 - (-23) + 5 + (-10).

= -23 – 15 + 23 + 5 – 10

= (-23 + 23) + (-15 + 5 - 10)

= 0 +(- 20) = -20

Hoạt động 1

72

Tính và so sánh kết quả của:

a) 4 + (12 – 15) và 4 + 12 – 15;

b) 4 - (12 - 15) và 4 - 12 + 15.

Gợi ýarrow-down-icon

Tính rồi so sánh kết quả

Đáp ánarrow-down-icon

 a) 4 + (12 - 15) = 4 + (-3) = 1

 4 + 12 - 15 = 16 - 15 = 1

Vậy 4 + (12 - 15) = 4 + 12 - 15

b) 4 - (12 - 15) = 4 - (-3) = 4 + 3 = 7

4 - 12 + 15 = (-8) + 15 = 7

Vậy 4 - (12 - 15) = 4 - 12 + 15

Hoạt động 2

72

Hãy nhận xét về sự thay đổi dấu của các số hạng trong dấu ngoặc trước và sau khi bỏ dấu ngoặc.

Gợi ýarrow-down-icon

Nhận xét khi:

+ Trước dấu ngoặc là dấu "+ "

+ Trước dấu ngoặc là dấu "- "

Đáp ánarrow-down-icon

+ Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, dấu của các số hạng trong dấu ngoặc trước và sau khi bỏ dấu ngoặc được giữ nguyên.

+ Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, dấu của các số hạng trong dấu ngoặc trước và sau khi bỏ dấu ngoặc thay đổi: dấu " + " đổi thành " - " ; dấu " - " đổi thành " + ".

Luyện tập 1

73

Bỏ dấu ngoặc rồi tính các tổng sau:

a) (-385 + 210) + (385 - 217);

b) (72 - 1 956) - (-1956 + 28).

Gợi ýarrow-down-icon

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + "

Đáp ánarrow-down-icon

a) (-385 + 210) + (385 - 217)

= -385 + 210 + 385 - 217

= (-385 + 385) + (210 – 217)

= 0 + (-7) = -7

b) (72 - 1 956) - (-1 956 + 28)

= 72 - 1 956 + 1956 - 28

= ( 1956 – 1956) + ( 72 – 28)

 = 0 + 44 = 44.

Luyện tập 2

73

Tính một cách hợp lí:

a) 12 +13 + 14 - 15 - 16 - 17;

b) (35-17) - (25 - 7 + 22).

Gợi ýarrow-down-icon

- Áp dụng tính chất giao hoán và kết hợp của phép cộng.

- Áp dụng quy tắc dấu ngoặc.

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + "

Đáp ánarrow-down-icon

a) 12 + 13 + 14 - 15 - 16 - 17

= (12 - 15) + (13 - 16) + (14 - 17)

= (-3) + (-3) + (-3) = -9

b) (35 - 17) - (25 - 7 + 22)

= 35 - 17 - 25 + 7 - 22

= (35 - 25) - (17 - 7) - 22

= 10 - 10 - 22 = -22

Thử thách

73

Cho bảng 3 x 3 ô vuông như hình 3.17.

a) Biết rằng tổng các số trong mỗi hàng, mỗi cột, mỗi đường chéo đều bằng 0. Tính tổng các số trong bảng đó.

b) Hãy thay các chữ trong bảng bởi số thích hợp sao cho tổng các số trong mỗi hàng, mỗi cột, mỗi đường chéo đều bằng 0.

Gợi ýarrow-down-icon

a) Tổng các số trong bảng = Tổng các hàng.

b) Dựa vào gợi ý tổng các số trong mỗi hàng, mỗi cột, mỗi đường chéo đều bằng 0 để tìm các số trong bảng.

Đáp ánarrow-down-icon

a) Tổng các số trong bảng = Tổng các hàng

Mà tổng các hàng bằng 0 nên tổng các số trong bảng đó bằng 0.

b) Xét hàng số 1 ta có:

a + (-2) + (-1) = 0 => a + (-3) = 0 => a = 3

Xét cột số 1 ta có:

 3 + (-4) + d = 0 => (-1) + d = 0 => d = 1.

Xét đường chéo chứa b và d có:

 (-1) + b + d = 0 => (-1) + b +1 = 0 => b = 0.

Xét cột số 2 ta có:

(-2) + 0 + e = 0 => e = 2

Xét dòng số 2 có:

-4 + b + c = 0 => -4 + 0 + c = 0 => c =4

Xét dòng số 3 có:

d + e + g = 0 => 1 + 2 + g = 0 => g = -3

Bài tập 3.19

73

Bỏ dấu ngoặc và tính các tổng sau:

a) -321 + (-29) - 142-(-72);

b) 214-(-36) + (-305).

Gợi ýarrow-down-icon

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + ".

Đáp ánarrow-down-icon

a) -321  + (-29) - 142  - (-72)

= [-321  +(-29)]+ [(-142)  + 72]

= [-(321 + 29)] + [- (142 - 72)]

= (-350) + (-70)

= -(350 + 70)

= -420

b) 214 - (-36) + (-305)

= 214 + 36 - 305

= 250 - 305

= -(305 - 250)

= -55.

Bài tập 3.20

73

Tính một cách hợp lí:

a) 21 - 22 + 23 - 24

b) 125 - (115 - 99).

Gợi ýarrow-down-icon

Bỏ ngoặc và nhóm các số hạng có tổng "đẹp"

Đáp ánarrow-down-icon

a) 21 - 22 + 23 - 24

= (21 - 22) + (23 - 24)

= (-1) + (-1)  = -2

b) 125 - (115 - 99)

= 125 - 115 + 99

= (125 - 115) + 99

 = 10 + 99 = 109.

Bài tập 3.21

73

Bỏ dấu ngoặc rồi tính:

a) (56 - 27) - (11 + 28 -16);

b) 28 + (19 - 28) - (32 - 57).

Gợi ýarrow-down-icon

+ Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

+ Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + ".

Đáp ánarrow-down-icon

a) (56 - 27) - (11 + 28 - 16)

= 56 - 27 - 11 - 28 + 16

= 56 – ( 27 + 11 + 28) + 16

= 56 – 66 + 16

= -10 + 16

= 6

b) 28 + (19 - 28) - (32 - 57)

= 28 + 19 – 28 – 32 + 57

= (28 – 28) + 19 - 32 + 57

= 0 + (-13) + 57

= 44

Bài tập 3.22

73

Tính một cách hợp lí:

a) 232 - (581 + 132 - 331);

b) [12 + (-57)) – [-57- (-12)].

Gợi ýarrow-down-icon

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + ".

Đáp ánarrow-down-icon

a) 232 - (581 + 132 - 331)

= 232 - 581 - 132 + 331

= (232 - 132) - (581 - 331)

= 100 - 250

= -(250 - 100)

= -150

b) [12 + (-57)] - [-57 - (-12)]

= 12 - 57 + 57 - 12

= (12 - 12) + (57 - 57)

= 0 + 0

= 0

Bài tập 3.23

73

Tính giá trị của các biểu thức sau:

a) (23 + x) - (56 – x) với x = 7;

b) 25 – x - (29 + y - 8) với x = 13, y = 11.

Gợi ýarrow-down-icon

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " + " đằng trước, ta giữ nguyên dấu của các số hạng trong ngoặc

Khi bỏ dấu ngoặc có dấu " - " đằng trước, ta phải đổi dấu tất cả các số hạng trong dấu ngoặc: dấu " + " đổi thành " - "  và dấu " - " đổi thành " + ".

Đáp ánarrow-down-icon

a) Với x = 7, ta có:

(23 + x) - (56 - x)

= (23 + 7) - (56 - 7)

= 30 - 49 = -19

b)  Với x = 13, y = 11, ta có:

25 - x - (29 + y - 8)

= 25 - 13 - (29 + 11 - 8)

 = 12 - 32 = -20.