Bài 13: Tập hợp các số nguyên

Hoạt động 1

63

Số -3 đọc là "âm 3". Tương tự, hãy đọc các số âm mà em thấy trên bản đồ thời tiết (h.3. 1) và trên chiếc nhiệt kế (h.3.2).

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát các hình và đọc theo mẫu

Đáp ánarrow-down-icon

*Hình 3.1 có:

-2 đọc là âm 2

-8 đọc là âm 8

-11 đọc là âm 11

*Hình 3.2 có:

-10: âm mười

-20: âm hai mươi

-30: âm ba mươi

Hoạt động 2

63

Bằng cách sử dụng dấu "-", hãy viết các số âm được nói đến trong hình 3.3.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình 3.3 để viết các số âm.

Đáp ánarrow-down-icon

Trong hình 3.3 có:

Âm 65 viết là - 65

Âm 30 viết là - 30

Luyện tập 1

64

a) Viết ba số nguyên dương và ba số nguyên âm;

b) Đọc các số mà em đã viết.

Đáp ánarrow-down-icon

a) Ba số nguyên dương: 2, 7, 9

    Ba số nguyên âm: - 3, - 5, - 6

b) 2: hai

    7: bảy

    9: chín

    -3: âm ba

    -5: âm năm

    -6: âm sáu

Câu hỏi 1

64

Khi được hỏi còn tiền không, Nam hóm hỉnh đáp: "Trong túi tớ còn âm mười nghìn đồng".

Em hiểu câu nói đó của Nam Có nghĩa là gì?

Gợi ýarrow-down-icon

Số dương và số âm được dùng để biểu thị các đại lượng đối lập nhau, hoặc có hướng ngược nhau.

Đáp ánarrow-down-icon

Tức là trong túi Nam không còn tiền và bạn ấy đang nợ ai đó mười nghìn đồng

Vận dụng 1

64

Ông M nhận được hai tin nhắn từ một ngân hàng với nội dung như sau:

1. "Tài khoản ...010. Số tiền giao dịch: +160 000. .."

2. "Tài khoản ...010. Số tiền giao dịch: – 4 000 000. ..."

Em hãy giải thích ý nghĩa của số âm và số dương trong mỗi tin nhắn trên.

Gợi ýarrow-down-icon

Số dương trong tin nhắn tức là tài khoản của ông được cộng thêm tiền.

Số âm trong tin nhắn tức là tài khoản của ông bị trừ tiền.

Đáp ánarrow-down-icon

Số +160 000  trong tin nhắn tức là tài khoản của ông được cộng thêm 160 000.

Số - 4 000 000 trong tin nhắn tức là tài khoản của ông bị trừ 4 000 000.

Câu hỏi 2

65

Trên trục số, mỗi điểm sau nằm cách gốc O bao nhiêu đơn vị?

a) Điểm 2,               

b) Điểm -4.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát trục số và đếm các khoảng, mỗi khoảng là 1 đơn vị.

Đáp ánarrow-down-icon

Điểm 2 cách gốc O hai đơn vị.

Điểm -4 cách gốc O bốn đơn vị

Luyện tập 2

65

Xuất phát từ gốc O, ta sẽ đi đến điểm nào nếu:

a) Di chuyển 5 đơn vị theo chiều dương?

b) Di chuyển 5 đơn vị theo chiều âm?

Gợi ýarrow-down-icon

Di chuyển theo chiều dương là phía bên phải trục số.

Di chuyển theo chiều âm là di chuyển về phía bên trái trục số.

Đáp ánarrow-down-icon

a) Di chuyển 5 đơn vị theo chiều dương ta sẽ đến điểm 5

b) Di chuyển 5 đơn vị theo chiều âm ta sẽ đến điểm -5

Hoạt động 3

65

Trên trục số các số nguyên âm nằm ở bên trái hay bên phải gốc O? Từ đó em hãy sắp xếp ba số 0, 1 và –1 theo thứ tự từ nhỏ đến lớn.

Gợi ýarrow-down-icon

- Trên trục số chiều từ trái sang phải là chiều dương, chiều ngược lại là chiều âm.

- Cho hai số nguyên a và b. Trên trục số, nếu điểm a nằm bên trái điểm b thì số a nhỏ hơn số b.

Đáp ánarrow-down-icon

Trên trục số các số nguyên âm nằm bên trái gốc O.

Vì -1 < 0 và 0 < 1 nên -1 < 0 < 1

Sắp xếp theo thứ tự từ nhỏ đến lớn: -1; 0; 1.

Hoạt động 4

65

Quan sát trên trục số (h.3.6), ta thấy:

3 < 5 nhưng -3 > -5;

4 > 1 nhưng - 4 < -1.

Theo em, trong hai số – 12 và -15, số nào lớn hơn?

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu a < b thì –a > -b.

Đáp ánarrow-down-icon

Do 12 < 15 nên -12 > -15.

Luyện tập 3

66

1.Sắp xếp các số sau theo thứ tự tăng dần 2, -4; 0; 5; -11; -3; 9.

2.Trong tập \({\rm{\{ }}x \in \mathbb{Z}| - 5 < x \le 2\}\) những số nào lớn hơn – 1?

Gợi ýarrow-down-icon

Nếu a, b là hai số nguyên dương và a > b thì –a < - b.

Đáp ánarrow-down-icon

1. Vì 0 < 3 < 4 < 11 nên 0 > -3 > -4 > -11

Mà 0 < 2 < 5 < 9

Ta được: -11 < -4 < -3 < 0 < 2 < 5 < 9

Sắp xếp các số theo thứ tự tăng dần: -11; -4; -3; 0; 2; 5; 9

2. Ta có: \({\rm{\{ }}x \in \mathbb{Z}| - 5 < x \le 2\}\)\({\rm{\{ }} - 4;\, - 3\,;\, - 2;\, - 1;\,\,0;\,\,1;\,\,2{\rm{\} }}\) 

Trong đó, những số lớn hơn -1 là: 0; 1; 2

Vận dụng 2

66

Nhiệt độ trung bình vào tháng Giêng của ba thành phố lớn của nước Nga được ghi lại trong bảng bên (theo Wikipedia). Hãy sắp xếp ba thành phố trên theo thứ tự giảm dần về nhiệt độ. Theo em, thời tiết ở nơi nào lạnh hơn cả?

Gợi ýarrow-down-icon

 So sánh các nhiệt độ rồi sắp xếp các thành phố theo thứ tự giảm dần về nhiệt độ

Đáp ánarrow-down-icon

Do 12 > 9 > 8 nên -8 > -9 > -12 nên:

Sắp xếp ba thành phố theo thứ tự giảm dần về nhiệt độ: Saint Peterburg, Moscow, Vladivostok

Thời tiết ở Vladivostok lạnh hơn cả.

Tranh luận

66

Một con kiến bò trên sợi dây (giống như một trục số). Nếu nó đi được 4 đơn vị theo chiều dương, ta nói kiến bò được 4 đơn vị; nếu nó đi được 4 đơn vị nhưng theo chiều âm, ta nói kiến bò được – 4 đơn vị.

a) Em hiểu thế nào nếu nói: "Kiến A bò được 12 đơn vị" và "Kiến B bò được -15 đơn vị”?

b) Từ nhận xét rằng 12 > -15, An kết luận: Kiến A bò được quãng đường dài hơn kiến B.

Em có đồng ý với An không?

Gợi ýarrow-down-icon

a) Đọc ví dụ trên đề bài rồi làm tương tự

b) So sánh quãng đường hai con kiến bò được.

Đáp ánarrow-down-icon

a) Kiến A bò được 12 đơn vị tức là kiến bò được 12 đơn vị theo chiều dương

    Kiến B bò được -15 đơn vị tức là kiến B bò được 15 đơn vị nhưng theo chiều âm.

b) Em không đồng ý với An vì theo câu a) hai con kiến bò khác chiều nhau nên ta xét xem quãng đường hai con kiến bò được bao nhiêu rồi kết luận.

Do 15 > 12 nên kiến B bò được quãng đường dài hơn kiến A.

Bài tập 3.1

66

Mỗi nhiệt kế dưới đây chỉ bao nhiêu độ C?

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát các nhiệt để trả lời

Đáp ánarrow-down-icon

Nhiệt độ mỗi nhiệt kế chỉ lần lượt là: -8 ; 31 ; 0 ; -22 độ

Bài tập 3.2

66

Hãy sử dụng số nguyên âm để diễn tả lại ý nghĩa của các câu sau đây:

a) Độ sâu trung bình của vịnh Thái Lan khoảng 45 m và độ sâu lớn nhất là 80 m dưới mực nước biển

b) Mùa đông ở Siberia (Nga) dài và khắc nghiệt, với nhiệt độ trung bình tháng 1 là 25°C dưới 0o C

c) Năm 2012, núi lửa Havre (Bắc New Zealand) phun ra cột tro từ độ sâu 700m dưới mực nước biển.

Gợi ýarrow-down-icon

- Độ sâu dưới mực nước biển tức là là độ cao là số nguyên âm

- Nhiệt độ dưới 0oC kí hiệu bằng số nguyên âm

Đáp ánarrow-down-icon

a) Độ cao trung bình của vịnh Thái Lan khoảng - 45m và độ cao lớn nhất là - 80m ;

b) Mùa đông ở Siberia (Nga) dài và khắc nghiệt với nhiệt độ trung bình tháng 1 là – 25oC

c) Năm 2012, núi lửa Harve (Bắc New Zealand) phun ra cột tro từ độ cao - 700m .

Bài tập 3.3

66

Em hiểu ý nghĩa của mỗi câu sau như thế nào (diễn tả bằng một câu không sử dụng số km):

a) Khi máy bay ở độ cao 10 000 m, nhiệt độ bên ngoài có thể xuống đến -50°C;

b) Cá voi xanh có thể lặn được -2 500 m.

Gợi ýarrow-down-icon

- Độ sâu dưới mực nước biển kí hiệu bằng số nguyên âm

- Nhiệt độ dưới 0\(^0\)C kí hiệu bằng số âm

Đáp ánarrow-down-icon

a) Khi máy bay ở độ cao 10 000m, nhiệt độ bên ngoài có thể xuống đến kém hơn 50\(^0\)C so với 0\(^0\)C

b) Cá voi xanh có thể lặn được độ sâu 2 500m dưới mực nước biển.

Bài tập 3.4

66

Hãy biểu diễn các số sau đây trên cùng một trục số: 3, -3, -5; 6; -4; 4.

Gợi ýarrow-down-icon

Với a > 0

+Các số nguyên âm -a nằm về phía bên trái gốc O, cách gốc O a đơn vị .

+Các số nguyên dương a nằm về phía bên phải gốc O, cách gốc O a đơn vị.

Đáp ánarrow-down-icon

Bài tập 3.5 Tr66

66

Các điểm A, B, C, D và E trong hình dưới đây biểu diễn những số nào?

Gợi ýarrow-down-icon

Các số -a cách O a đơn vị nằm về phía bên trái O.

Các số a cách O a đơn vị nằm về phía bên phải O.

Đáp ánarrow-down-icon

Trên hình vẽ: Điểm D biểu diễn số 0; điểm E biểu diễn số -1

Xuất phát từ điểm D, di chuyển sang trái 5 đơn vị ta được điểm B nên điểm B biểu diễn số -5.

Xuất phát từ điểm D, di chuyển sang phải 5 đơn vị ta được điểm C nên điểm C biểu diễn số 5.

Xuất phát từ điểm D, di chuyển sang phải 9 đơn vị ta được điểm A nên điểm A biểu diễn số 9.

Vậy các điểm A, B, C, D, E lần lượt biểu diễn các số: 9; -5; 5; 0; -1

Bài tập 3.6

66

Hãy sắp xếp các số sau theo thứ tự tăng dần

-3; +4; 7; -7; 0; -1; +15; -8; 25.

Gợi ýarrow-down-icon

Cho hai số nguyên a và b. Trên trục số, nếu điểm a nằm bên trái điểm b thì số a nhỏ hơn số b.

Đáp ánarrow-down-icon

Vì 8 > 7 > 3 > 1 > 0 nên -8 < -7 < -3 < -1 < 0 

Ta có: 0 < 4 < 7 < 15 < 25

Do đó: -8 < -7 < -3 < -1 < 0 < 4 < 7 < 15 < 25

Các số được sắp xếp theo thứ tự tăng dần là:  -8; -7; -3; -1; 0; +4; 7; +15; 25.

Bài tập 3.7

66

So sánh hai số:

a) -39 và - 54;

b) -3 179 và -3 279.

Gợi ýarrow-down-icon

Cho hai số nguyên a và b. Trên trục số, nếu điểm a nằm bên trái điểm b thì số a nhỏ hơn số b. Kí hiệu là a < b

Nếu a > b thì -a < -b

Đáp ánarrow-down-icon

a) Vì 39 < 54 nên -39 > -54

b) Vì 3 179 < 3 279 nên - 3 179 > - 3 279.

Bài tập 3.8

66

Liệt kê các phần tử của mỗi tập hợp sau:

a) \(A = {\rm{\{ x}} \in \mathbb{Z}\,{\rm{|}}\,{\rm{ - 2}} \le {\rm{x}}\,{\rm{ < }}\,{\rm{4\} ;}}\)

b) \(B = {\rm{\{ x}} \in \mathbb{Z}\,{\rm{|}}\,{\rm{ - 2}}\,{\rm{ < }}\,{\rm{x}}\, \le {\rm{4\} }}\).

Gợi ýarrow-down-icon

a) Liệt kê các số nguyên lớn hơn hoặc bằng -2 và nhỏ hơn 4.

b) Liệt kê các số nguyên lớn hơn -2 và nhỏ hơn hoặc bằng 4.

Đáp ánarrow-down-icon

a) A = {-2; -1; 0; 1; 2; 3}

b) B = {-1; 0; 1; 2; 3; 4}