65
Hiện nay, sinh vật biến đổi gene được tạo ra ngày càng nhiều và dân trở nên phổ biến. Giải thích có nên sử dụng sinh vật biến đổi gene không?
Lý thuyết công nghệ gene
Sử dụng sinh vật biến đổi gen là một vấn đề phức tạp, cần được xem xét cẩn thận từ nhiều góc độ khác nhau. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà khoa học, chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng để đảm bảo sử dụng sinh vật biến đổi gen một cách an toàn và hiệu quả.
65
Dựa vào thông tin ở bảng 11.1, hãy nhận xét đặc điểm hệ gene của một số loài sinh vật.
Dựa vào bảng 11.1
Hệ gene có kích thước nhỏ nhưng số lượng gene mã hóa lớn.
66
Quan sát hình 11.1 và nêu một số thành tựu của việc giải trình tự hệ gene người.
Quan sát hình 11.1
Một số thành tựu của việc giải trình tự hệ gene người:
- Năm 2000: Hoàn thành dự án giải trình tự gene người lần đầu (90% hệ gene được xác định).
- Năm 2001: Chính thức công bố hệ gene người.
- Năm 2022: Vùng telomere được xác định.
66
Hãy cho biết lợi ích của việc giải trình tự hệ gene người.
Lý thuyết một số ứng dụng của việc giải trình tự hệ gene người.
Hệ gene người được giải trình tự đã cho phép hiểu rõ về quá trình di truyền các tính trạng cũng như bệnh tật ở người.
67
Quan sát hình 11.2 và mô tả quá trình tạo DNA tái tổ hợp.
Quan sát hình 11.2
Bước 1: Sử dụng cùng loại enzyme giới hạn (endonuclease xúc tác cắt DNA tại những vị trí nhận biết đặc hiệu) cắt đoạn DNA ngoại lai và vector.
Bước 2: Gắn đoạn DNA ngoại lai vào vector nhờ enzyme ligase để tạo vector tái tổ hợp.
Bước 3: Chuyển DNA tái tổ hợp vào tế bào nhận.
68
Quan sát hình 11.3 và mô tả sơ đồ quá trình sản xuất vaccine phòng bệnh viêm gan B.
Quan sát hình 11.3
Quá trình sản xuất vaccine phòng bệnh viêm gan B:
- Bước 1: Tạo plasmid mang gene cần chuyển.
- Bước 2: Chèn gene cần chuyển vào nấm men.
- Bước 3: Nấm men biến đổi gene sinh ra protein virus.
- Bước 4: Nuôi cấy nấm men.
- Bước 5: Tách chiết protein tạo vaccine.
68
Lấy thêm ví dụ thành tựu của công nghệ DNA tái tổ hợp trong điều trị bệnh ở người.
Lấy thêm VD trong sách, báo, internet,...
Insulin được sản xuất bởi vi khuẩn E. coli mang gen mã hóa insulin của người.
69
Quan sát hình 11.4, nêu nguyên lí tạo thực vật chuyển gene.
Quan sát hình 11.4
Đối với thực vật, vector tái tổ hợp thường được biến nạp vào vi khuẩn, sau đó vi khuẩn được cho lây nhiễm vào tế bào thực vật nhận gene.
70
Quan sát hình 11.5, mô tả nguyên lí tạo động vật biến đổi gene.
Quan sát hình 11.5
Vector tái tổ hợp mang gene ngoại lai được chuyển trực tiếp vào tế bào động vật nhận nhờ phương pháp vi tiêm hoặc gián tiếp nhờ vector có nguồn gốc từ virus (retrovirus, lentivirus,...), tế bào trứng, tinh trùng, tế bào gốc phôi.
70
Dựa trên thông tin trong bảng 11.2, lấy ví dụ để tranh luận, phản biện các lợi ích hoặc nguy cơ/rủi ro của sinh vật biến đổi gene và sản phẩm biến đổi gene.
Dựa trên thông tin trong bảng 11.2
71
Hiện nay, một số quốc gia trên thế giới đã cho phép thương mại hóa một số thực phẩm biến đổi gene. Hãy sưu tầm các tài liệu về lợi ích và rủi ro của thực phẩm biến đổi gene làm minh chứng để tranh luận về các ý kiến ủng hộ hoặc phản đối việc sử dụng thực phẩm biến đổi gene.
Lý thuyết thực phẩm biến đổi gene.
Tài liệu ủng hộ:
- Báo cáo của WHO về an toàn thực phẩm biến đổi gene
- Nghiên cứu của Đại học Cornell về lợi ích của thực phẩm biến đổi gene
Tài liệu phản đối:
- Bài báo của Greenpeace về rủi ro của thực phẩm biến đổi gene.
- Nghiên cứu của Đại học California về ảnh hưởng của thực phẩm biến đổi gene đến môi trường.
