Bài 8: Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt trời và hệ quả

- Hình dạng quỹ đạo chuyển động: hình elip gần tròn.

- Hướng chuyển động: từ tây sang đông.

- Thời gian chuyển động hết một vòng: 365 ngày 6 giờ.

- Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động: Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, Trái Đất luôn nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 660 33’ và trục Trái Đất không đổi hướng.

1. Mùa ở hai bán cầu

- Vào ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc là mùa nóng, bán cầu Nam là mùa lạnh. Do bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt; bán cầu Nam ngược lại.

- Vào ngày 22 tháng 12, bán cầu Bắc là mùa lạnh, bán cầu Nam là mùa nóng. Do bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt; bán cầu Bắc ngược lại.

2. Thời gian diễn ra mùa và hiện tượng mùa theo vĩ độ

- Sự khác nhau về thời gian diễn ra mùa ở 2 bán cầu:

+ Sau ngày 21 - 3 đến trước ngày 23 - 9, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, góc chiếu của tia sáng Mặt Trời lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt => mùa nóng; bán cầu Nam => mùa lạnh.

+ Sau ngày 23 - 9 đến trước ngày 21 - 3, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời, góc chiếu của tia sáng Mặt Trời lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt => mùa nóng; bán cầu Bắc => mùa lạnh.

- Sự khác nhau về hiện tượng mùa theo vĩ độ:

+ Ở các vĩ độ cao (đới lạnh) quanh năm lạnh.

+ Ở các vĩ độ trung bình (đới ôn hòa), một năm chia thành 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.

+ Ở các vĩ độ thấp (đới nóng) quanh năm nóng.

* Bảng hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa: 

* Giải thích: Vào mùa nóng của các bán cầu sẽ có ngày dài đêm ngắn, hiện tượng này do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời dẫn đến trong năm lần lượt hai bán cầu có khoảng thời gian ngả về phía Mặt Trời sẽ nhận được nhiều nhiệt hơn, Mặt Trời mọc sớm hơn và lặn muộn hơn, ở bán cầu còn lại sẽ ngược lại.

- Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng dẫn đến bán cầu Bắc và bán cầu Nam luân phiên ngả về phía Mặt Trời:

+ Ngày 22 - 6, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời => ngày dài, đêm ngắn; bán cầu Nam không ngả về phía Mặt Trời => ngày ngắn, đêm dài.

+ Ngày 22 - 12, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời => ngày dài, đêm ngắn; bán cầu Bắc không ngả về Mặt Trời => ngày ngắn, đêm dài.

- Trong hai ngày 21 - 3 và 23 - 9, không bán cầu nào ngả về phía Mặt Trời => Ngày dài bằng đêm.

Bố cho Nam đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a, dặn chuẩn bị áo ấm vì:

- Việt Nam (bán cầu Bắc) đang là mùa nóng.

- Ô-xtrây-li-a (27 oN;133oĐ) - thuộc bán cầu Nam.

=> Ô-xtrây-li-a (bán cầu Nam) đang là mùa lạnh (do mùa ở 2 bán cầu ngược nhau).