Bài 4: Nguồn gốc loài người

Mở đầu

17

Các em có biết tại sao người châu Phi có làn da đen, người châu Á da vàng, còn người châu Âu lại da trắng? Liệu họ có chung một nguồn gốc hay không? Nếu có thì từ đâu mà ra?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào thông tin trên sách báo, internet.

Đáp ánarrow-down-icon

Con người có chung một nguồn gốc xuất phát từ loài vượn cổ. Tùy vào điều kiện tự nhiên và sự thích ứng với môi trường sống con người có sự thay đổi về màu da. Những vùng đất ở châu Phi có xích đạo đi qua nơi ảnh hưởng nhiều nhất của ánh mặt trời, nhiệt độ nóng cao nên người châu Phi có da màu đen. Ở châu Á khí hậu nóng ẩm mưa nhiều, sự ảnh hưởng của Mặt Trời không bằng châu Phi nên da có màu Vàng. Người châu Âu, nhận được lượng ánh nắng của Mặt Trời ít, quanh năm luôn có băng tuyết nên người châu Âu có da trắng. 

Câu hỏi mục 1

17

Dựa vào hình trên và trục thời gian (tr.16), em hãy cho biết quá trình tiến hóa từ vượn thành người đã trải qua các giai đoạn nào? Cho biết niên đại tương ứng của các giai đoạn đó?

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát lược đồ

Đáp ánarrow-down-icon

Quá trình tiến hoá từ vượn thành người trải qua các giai đoạn như sau:

- Ở chặng đầu, khoảng 5-6 triệu năm trước, đã có một loài vượn người sinh sống.

- Loài vượn người đến khoảng 4 triệu năm trước đã tiến hóa lên thành Người tối cổ.

- Đến khoảng 15 vạn năm trước thì Người tối cổ dần tiến hóa lên thành Người tinh khôn.

Câu hỏi mục 2

19

Hãy chỉ ra những dấu tích của Người tối cổ tìm được ở Đông Nam Á và Việt Nam trên lược đồ (hình 3, trang 18). Những dấu tích đó chứng tỏ điều gì?

Hình 3. Lược đồ dấu tích của Người tối cổ ở Đông Nam Á.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát lược đồ

Đáp ánarrow-down-icon

Tại khu vực Đông Nam Á đã diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người từ sớm. Dấu tích của Người tối cổ đã được tìm thấy ở khắp Đông Nam Á và ở Việt Nam. Di cốt Vượn người sống cách ngày nay khoảng 5 triệu năm đã tìm thấy ở In-đô-nê-xi-a và Mi-an-ma. Đặc biệt, hóa thạch phát hiện trên đảo Gia-va (In-đô-nê-xi-a) có niên đại khoảng 2 triệu năm là dấu vết xưa nhất của Người tối cổ ở Đông Nam Á. Di cốt, những công cụ bằng đá, được tìm thấy ở nhiều nơi khác như Thái Lan, Việt Nam, Phi-lip-pin. Từ những bằng chứng đó, có thể chứng tỏ sự xuất hiện của người nguyên thủy ở Đông Nam Á.

Luyện tập và Vận dụng 1

19

Từ những thông tin và hình ảnh trong bài học, hãy cho biết những bằng chứng nào chứng tỏ khu vực Đông Nam Á và Việt Nam diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người.

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào thông tin và hình ảnh trong bài học, chú ý đến việc phát hiện các dấu tích và các mốc thời gian.

Đáp ánarrow-down-icon

Những bằng chứng chứng tỏ khu vực Đông Nam Á diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người là:

+ Di cốt của loài Vượn người sống cách ngày nay khoảng 5 triệu năm đã được tìm thấy ở Mi-an-ma và In-đô-nê-xi-a. Đặc biệt hóa thạch phát hiện trên đảo Gia-va (In-đô-nê-xi-a) có niên đại khoảng 2 triệu năm là dấu vết xưa nhất của Người tối cổ ở Đông Nam Á. Đây là chặng đường đầu tiên của quá trình phát triển từ vượn thành người cách ngày nay khoảng 5-6 triệu năm

+ Chiếc sọ của Người tinh khôn tìm thấy ở hang Ni-a (Ma-lai-xi-a) có niên đại khoảng 4 vạn năm.

-  Những bằng chứng chứng tỏ khu vực Việt Nam diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người là:

+ Ở Việt Nam cũng đã phát hiện răng của người tối cổ ở Thẩm Khuyên, Thẩm Hai (Lạng Sơn),... 

+ Tại di chỉ An Khê, người ta phát hiện được 3000 hiện vật đá (gồm rìu tay, công cụ ghè đẽo thô sơ,…) có niên đại cách ngày nay 80 vạn năm. Đấy là dấu tích cổ xưa nhất chứng tỏ sự xuất hiện sớm của người nguyên thủy trên đất nước Việt Nam. Đây là quá trình tiếp theo sự sinh sống của người tối cổ.

Như vậy, khu vực Việt Nam và Đông Nam Á đã diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người từ những giai đoạn đầu tiên.

Luyện tập và Vận dụng 2

19

Quan sát hình 2 (tr.17), em thấy Vượn người, Người tinh khôn và Người tối cổ có điểm gì khác nhau?

Hình 2. Các dạng người trong quá trình tiến hóa

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình ảnh

Đáp ánarrow-down-icon
Vượn ngườiNgười tối cổNgười tinh khôn
Đi bằng hai chân kết hợp với hai chi trước, hai chi trước còn dàiHầu như có thể đi, đứng bằng hai chânDáng đứng thẳng như người ngày nay
Đầu nhỏ, trán thấp và bợt ra sau, hàm nhô về trướcĐầu nhỏ, trán thấp và bợt ra sau, hàm nhô về trướcThể tích hộp sọ lớn hơn trán cao, hàm không nhô về phía trước như Người tối cổ
Trên cơ thể bao phủ một lớp lông dàyTrên cơ thể bao phủ một lớp lông mỏngLông tiêu giảm, còn ít
Chưa biết sử công cụ đáSử dụng hòn đá, ghè đẽo thô sơĐã biết chế tạo công cụ sắc bén hơn, có cán
Sống theo bầy đànSống theo bầy đànSống theo thị tộc, thành từng nhóm nhỏ, gồm vài chục gia đình, có quan hệ gần gũi với nhau
Leo trèo, hái quảSăn bắt, hái lượmĐã biết trồng trọt, chăn nuôi

 

Luyện tập và Vận dụng 3

19

Làm việc theo nhóm: Hãy sưu tầm tư liệu và xây dựng bằng hình ảnh kèm theo lời chú giải thể hiện quá trình phát triển của người nguyên thủy trên thế giới hoặc ở Việt Nam.

Gợi ýarrow-down-icon

Làm việc theo nhóm.

Đáp ánarrow-down-icon

 

+ Di cốt của loài Vượn người sống cách ngày nay khoảng 5 triệu năm đã được tìm thấy ở Mi-an-ma và In-đô-nê-xi-a. Đặc biệt hóa thạch phát hiện trên đảo Gia-va (In-đô-nê-xi-a) có niên đại khoảng 2 triệu năm là dấu vết xưa nhất của Người tối cổ ở Đông Nam Á. Đây là chặng đường đầu tiên của quá trình phát triển từ vượn thành người cách ngày nay khoảng 5-6 triệu năm.

+ Tại di chỉ An Khê, người ta phát hiện được 3000 hiện vật đá (gồm rìu tay, công cụ ghè đẽo thô sơ,…) có niên đại cách ngày nay 80 vạn năm. Đấy là dấu tích cổ xưa nhất chứng tỏ sự xuất hiện sớm của người nguyên thủy trên đất nước Việt Nam. Đây là quá trình tiếp theo sự sinh sống của người tối cổ.

+ Chiếc sọ của Người tinh khôn tìm thấy ở hang Ni-a (Ma-lai-xi-a) có niên đại khoảng 4 vạn năm.

Như vậy, khu vực Việt Nam và Đông Nam Á đã diễn ra quá trình tiến hóa từ vượn thành người từ những giai đoạn đầu tiên.