106
1. Cho biết ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ.
2. Tỉ lệ số và tỉ lệ thước khác nhau như thế nào?
Nghiên cứu thông tin mục 1 trong SGK.
1. Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ
Tỉ lệ bản đồ cho biết mức độ thu nhỏ độ dài giữa các đối tượng trên bản đồ so với thực tế là bao nhiêu.
2. Khác nhau giữa tỉ lệ số và tỉ lệ thước
- Tỉ lệ số: một phân số luôn có tử là 1.
- Tỉ lệ thước: được vẽ dưới dạng thước đo tính sẵn, mỗi đoạn đều ghi số đo độ dài tương ứng trên thực tế.
107
1. Trên bản đồ hành chính có tỉ lệ 1 : 6 000 000, khoảng cách giữa Thủ đô Hà Nội với Thành phố Hải Phòng và thành phố Vinh (Nghệ An) lần lượt là 1,5 cm và 5 cm, vậy trên thực tế hai thành phố đó cách Thủ đô Hà Nội bao nhiêu ki-lô-mét?
2. Hai địa điểm có khoảng cách trên thực tế là 25 km, thì trên bản đồ có tỉ lệ 1 : 500 000, khoảng cách giữa hai địa điểm đó là bao nhiêu?
1. Bản đồ có tỉ lệ 1 : 6 000 000 tức là 1 cm trên bản đồ tương ứng với 6 000 000 ngoài thực tế.
=> Khoảng cách trên thực tế = Khoảng cách trên bản đồ x 6 000 000.
2. Bản đồ tỉ lệ 1 : 500 000 có khoảng cách trên thực tế là 25 km (=2 500 000)
=> Khoảng cách trên bản đồ = 2 500 000 : 500 000.
1. Khoảng cách thực tế từ Thủ đô Hà Nội đến thành phố Hải Phòng và thành phố Vinh (Nghệ An)
- Trên thực tế khoảng cách từ Thủ đô Hà Nội đến thành phố Hải Phòng là:
1,5 x 6 000 000 = 9 000 000 (cm) = 90 (km).
- Trên thực tế khoảng cách từ Thủ đô Hà Nội đến thành phố Vinh (Nghệ An) là:
5 x 6 000 000 = 30 000 000 (cm) = 300 (km).
2. Khoảng cách giữa hai địa điểm đó trên bản đồ là:
2 500 000: 500 000 = 5 (cm).
107
Căn cứ vào tỉ lệ thước hoặc tỉ lệ số của bản đồ hình 1, em hãy:
- Đo và tính khoảng cách theo đường chim bay từ chợ Bến Thành đến Công viên Thống Nhất.
- Tính chiều dài đường Lê Thánh Tôn từ ngã ba giao với đường Phạm Hồng Thái đến ngã tư giao với đường Hai Bà Trưng.
- Đo khoảng cách các địa điểm trên bản đồ.
- Dựa vào tỉ lệ thước để tính khoảng cách theo đường chim bay giữa các địa điểm: 1 cm trên bản đồ bằng 100 m (= 10 000 cm) trên thực địa (Hình 1).
- Khoảng cách từ chợ Bến Thành đến Công viên Thống Nhất
+ trên bản đồ là: 7 (cm).
+ theo đường chim bay là: 7 x 10 000 = 70 000 (cm).
- Chiều dài đường Lê Thánh Tôn từ ngã ba giao với đường Phạm Hồng Thái đến ngã tư giao với đường Hai Bà Trưng
+ trên bản đồ là: 11,5 (cm).
+ trên thực địa là: 11,5 x 10 000 = 115 000 (cm).
107
Giữa hai bản đồ tự nhiên Việt Nam có tỉ lệ 1 : 10 000 000 và 1 : 15 000 000, bản đồ nào có tỉ lệ lớn hơn, bản đồ nào thể hiện được nhiều đối tượng địa lí hơn?
- Mẫu số ở tỉ lệ càng nhỏ thì tỉ lệ bản đồ càng lớn và ngược lại.
- Bản đồ có tỉ lệ càng lớn thì sẽ thể hiện được càng nhiều đối tượng địa lí hơn.
- Hai bản đồ tự nhiên Việt Nam tỉ lệ 1 : 10 000 000 và 1 : 15 000 000 thì bản đồ 1 : 10 000 000 có tỉ lệ lớn hơn.
- Bản đồ có tỉ lệ 1 : 10 000 000 thể hiện được nhiều đối tượng địa lí hơn. Vì bản đồ có tỉ lệ càng lớn thì các chi tiết được thể hiện càng nhiều.
