Bài 9: Cấu tạo của Trái Đất. Động đất và núi lửa

- Trái Đất gồm 3 lớp: Nhân, Man-ti và vỏ Trái Đất.

- Đặc điểm cấu tạo bên trong của Trái Đất:

+ Lớp vỏ Trái Đất: dày 5 - 70 km ở trạng thái rắn chắc, càng xuống sâu nhiệt độ càng tăng, tối đa không quá 1000oC.

+ Lớp Manti: dày gần 3 000 km, trạng thái vật chất từ quánh dẻo đến rắn, nhiệt độ khoảng từ 1 500oC đến 3700oC.

+ Lớp nhân: dày trên 3 000 km, trạng thái vật chất tồn tại từ lỏng đến rắn, nhiệt độ cao nhất khoảng 5 000oC.

- Lớp vỏ Trái Đất có 7 mảng kiến tạo lớn: mảng Phi, mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a, mảng Âu – Á, mảng Bắc Mỹ, mảng Thái Bình Dương, mảng Nam Mỹ và mảng Nam Cực.

- Hai mảng kiến tạo đang xô vào nhau:

+ Mảng Bắc Mỹ và mảng Thái Bình Dương;

+ Mảng Âu - Á và mảng Phi;

+ Mảng Âu Á - mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a;

+ Mảng Nam Mỹ và mảng Nam Cực;

+ Mảng Âu - Á và mảng Thái Bình Dương.

=> Nơi tiếp giáp giữa các mảng đang xô vào nhau thể hiện bằng các đường màu đỏ (em tự xác định trên hình 9.3).

- Hai mảng kiến tạo đang tách xa nhau:

+ Mảng Bắc Mỹ và mảng Âu - Á;

+ Mảng Nam Mỹ và mảng Phi;

+ Mảng Nam Cực và mảng Phi;

+ Mảng Ấn Độ -  Ô-xtrây-li-a và mảng Nam Cực.

=> Nơi tiếp giáp giữa các mảng đang tách xa nhau thể hiện bằng các đường màu đỏ (em tự xác định trên hình 9.3).

Diễn biến trận động đất:

- Khi mọi người đang làm việc thì các thiết rung lắc và rơi xuống đất vỡ tan.

- Thành phố đổ nát, thiếu nước, mất điện.

- Cường độ 7,8 độ richte, gây ra thương vong cho hàng nghìn người.

Nguyên nhân: do sự dịch chuyển của mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a về phía bắc dẫn đến va đập ở các chỗ nứt gãy và làm chấn động vùng núi Hi-ma-lay-a.

Các vành đai động đất:

- Vành đai động đất ở phía tây châu Mĩ.

- Vành đai động đất giữa Đại Tây Dương.

- Vành đai động đất Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-xi-a.

- Vành đai động đất ở phía tây của Thái Bình Dương, từ eo biển Bê-rinh qua Nhật Bản đến Phi-lip-pin.

Núi lửa

- Các vành đai núi lửa trên thế giới:

+ Vành đai núi lửa ở phía tây châu Mĩ.

+ Vành đai núi lửa phía đông Đại Tây Dương.

+ Vành đai núi lửa Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-xi-a.

+ Vành đai núi lửa ở phía tây của Thái Bình Dương, từ eo biển Bê-rinh qua Nhật Bản đến Phi- lip- pin.

- Núi lửa có thể phun trào là do các mảng kiến tạo va chạm hoặc tách rời nhau, vỏ Trái Đất bị rạn nứt khiến macma ở dưới sâu phun trào ra bên ngoài Trái Đất.

- Việc núi lửa phun trào dẫn đến hậu quả:

+ Gây ra tổn thất lớn về người và tài sản.

+ Ảnh hưởng đến môi trường sống của con người như tro bụi và dung nham gây ô nhiễm môi trường, tiêu diệt các sinh vật.

Thông tin về động đất và núi lửa

- Thông tin về động đất và núi lửa có ở những nguồn: sách, báo, chương trình tivi, internet,...

- Những từ khóa thường được sử dụng để tìm thông tin về núi lửa và động đất như: núi lửa, động đất, thảm họa thiên nhiên,...

1. - Các vành đai núi lửa và động đất có trùng nhau.

- Giải thích: Động đất xảy ra khi có sự dịch chuyển mạnh của các mảng kiến tạo (xô vào nhau hoặc tách rời nhau), vỏ Trái Đất bị rạn nứt khiến macma ở dưới sâu phun trào ra ngoài tạo thành các miệng núi lửa.

2. - Hai mảng kiến tạo xô vào nhau: mảng Nam Cực và mảng Nam Mỹ.

- Hai mảng kiến tạo tách xa nhau: Mảng Bắc Mỹ và mảng Âu – Á.

- Giả sử khi đang ở trong lớp học, nếu có động đất xảy ra, em sẽ tìm góc phòng để ngồi xuống chui xuống gầm bàn, tránh cửa kính, che mặt và đầu bằng cặp sách.

- Các thông tin về động đất và núi lửa trên thế giới:

Núi lửa Merapi, một trong những núi lửa đang hoạt động mạnh nhất thế giới, tiếp tục phun trào dung nham nóng đỏ và gây ra hàng trăm trận động đất nhỏ trên đảo Java, In-đô-nê-xi-a ngày 19/2/2021.

Đêm ngày 22/5/2021, ngọn núi lửa Mount Nyiragongo ở Cộng hòa Dân chủ Congo (cao 3 500 m) lần đầu tiên phun trào khiến ít nhất 31 người thiệt mạng tại. Kể từ đó, khu vực này đã trải qua một loạt trận động đất và dư chấn (ít nhất 92 trận động đất và dư trấn).