Bài 4: Xã hội nguyên thủy

1. Xã hội nguyên thủy kéo dài hàng triệu năm từ khi con người xuất hiện trên Trái Đất đến khi xã hội có giai cấp và nhà nước trải qua hai giai đoạn là: Bầy người nguyên thủy và công xã thị tộc.

2. Đặc điểm căn bản trong quan hệ giữa người với người thời nguyên thủy là của cải chung, làm chung và hưởng thụ bằng nhau. 

1. Lao động đã giúp cơ thể và tư duy con người ngày càng phát triển và hoàn thiện (2 chi trước dần trở thành 2 tay, trung khu ngôn ngữ dần hình thành ở não thùy trái) “Trước tiên là lao động, sau đó cùng với khả năng nói. Đó là 2 yếu tố kích thích cốt yếu nhất mà dưới ảnh hưởng của chúng bộ não của vượn dần biến đổi thành bộ não người.” Như vậy, lao động giúp con người tự cải biên, hoàn thiện mình, tạo nên bước nhảy vọt từ người tối cổ trở thành người tinh khôn.

2. + Các công cụ lao động của người nguyên thủy là : đá, rìu tay, mảnh tước.

+ Những công cụ đó dùng để tạo ra lửa, đốn và chặt thức ăn, giúp đỡ con người thuận tiện hơn trong lao động.

3. Bức tranh trong hang La-xcô được người nguyên thủy vẽ mô tả những con vật chạy nhanh như hươu, nai, ngựa,… nếu săn bắt những con vật này thường tốn rất nhiều sức lực việc có mũi tên sẽ giúp người nguyên thủy săn bắt nhanh hơn và cung cấp được thức ăn cho những thị tộc, bộ lạc có hàng chục gia đình sinh sống.

1. + Đời sống của người nguyên thủy ở Việt Nam sống phụ thuộc vào thiên nhiên. Họ di chuyển từ khu rừng này đến khu rừng khác để tìm kiếm thức ăn. Phụ nữ và trẻ em hái lượm các loại hạt, quả. Đàn ông đảm nhiệm những công việc nặng nhọc như săn bắt thú rừng.

+ Lửa giúp con người sưởi ấm, nấu chín và xua đuổi thú dữ, khiến con người ngày càng phát triển và văn minh hơn.

2. - Những chi tiết trong hình 4.9 thể hiện con người đã biết thuần dưỡng động vật: hình ảnh con người cưỡi lên lưng con vật :

+ Trong quá trình săn bắt, người nguyên thủy đã dần phát hiện ra đặc tính của một số loài vật và tìm cách thuần dưỡng chúng. Bức vẽ trên sa mạc Xa-ha-ra thể hiện con người đã thuần hóa được một số loài thú lớn dùng để làm vật cưỡi trong các cuộc săn bắt, di chuyển và chăn nuôi lấy thịt, sữa, da,... 

Hình ảnh trên Đồng Nội là hình ảnh mặt người được người nguyên thủy khắc lại trên đá.

* Sự tiến triển về công cụ lao động:

- Ban đầu, người nguyên thủy chỉ biết sử dụng những mẩu đá vừa vặn cầm tay làm công cụ, dần dần họ đã biết ghè một mặt hay hai mặt của hòn đá, tạo nên những công cụ thô sơ. Các nhà khảo cổ học gọi đó là những chiếc rìu tay, mảnh tước.

- Người tối cổ cũng đã biết tạo ra lửa để sưởi ấm và nướng thức ăn. 

- Đến thời kì sau, Người tinh khôn đã biết làm những chiếc rìu đá mài lưỡi, sử dụng công cụ lao, cung tên. 

* Sự tiến triển về cách thức lao động:

- Qua hái lượm, người nguyên thủy phát hiện những hạt ngũ cốc, những loại rau quả có thể trồng được. 

- Từ săn bắt, người nguyên thủy dần phát hiện những con vật có thể thuần dưỡng và chăn nuôi. 

- Lối sống định cư cũng được hình thành dần theo những sự thay đổi của công cụ lao động và cách thức lao động.

Quá trình lao động miệt mài giúp con người phát triển. Lao động là sự vận dụng trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của bản thân phục vụ cho sự phát triển của loài người.  Lao động không chỉ giúp ích cho bản thân mà còn giúp ích cho gia đình và đất nước. Lao động nuôi sống con người, hình thành nhân cách, phát triển trí tuệ, tài năng.

Lao động là trách nhiệm của mỗi người, là công dân một nước độc lập chúng ta cần ra sức lao động để phục vụ và phát triển đất nước. Hiểu được giá trị của lao động, chúng ta càng trân trọng những thành quả mà ông cha ta để lại, đồng thời xác định mục tiêu cụ thể rõ ràng trước mắt là cố gắng học tập, nghe lời thầy cô, cha mẹ.