Bài 1: Lịch sử là gì?

1. - Lịch sử là những gì đã xảy ra trong quá khứ bao gồm mọi hoạt động của con người từ khi xuất hiện đến nay.

Ví dụ:

Ngày 02/09/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Sự kiện này được coi là lịch sử vì đã xảy ra trong quá khứ và có ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn đối với dân tộc Việt Nam.

2. - Quan sát hình ảnh rồng đá, có thể đặt được một số câu hỏi như sau:

+ Con Rồng đá được xây dựng từ khi nào?

+  Ai là người cho xây dựng con Rồng đá đó?

+ Con Rồng đá và nền điện kính Thiên có cùng niên đại không?

+ Con Rồng đá có trải qua lần trùng tu nào không? Nếu có thì đó là những lần nào?

+ Con Rồng đá trước Điện Kính Thiên có giá trị và ý nghĩa lịch sử như thế nào đối với hiện tại?

1. “Lịch sử là những gì đã qua, không thể thay đổi được nên không cần thiết phải học môn Lịch sử”. Em không đồng ý với ý kiến này, bởi vì:

+ Học Lịch sử để biết được cội nguồn của tổ tiên, quê hương đất nước, hiểu được ông cha ta đã phải lao động, sáng tạo và đấu tranh như thế nào để có được đất nước Việt Nam như ngày nay.

+ Học Lịch sử giúp chúng ta vận dụng được những bài học đó nhằm phục vụ hiện tại và tương lai.

Vì vậy học lịch sử là cần thiết cho cuộc sống

2. - Ý nghĩa của từ “gốc tích”: lịch sử hình thành buổi đầu của đất nước Việt Nam, là một phần lịch sử của đất nước ta-sử ta.

- Câu thơ của Bác muốn dạy chúng ta phải học, phải biết cho tường tận, cụ thể gốc tích lịch sử nước nhà Việt Nam. Đây không chỉ là lời kêu gọi mà còn là yêu cầu của Bác với toàn thể nhân dân Việt Nam mà cốt lõi là Bộ Giáo dục và Đào tạo phải có quyết định rõ ràng làm cho toàn thể nhân dân Việt Nam mà đặc biệt là thế hệ học sinh phải hiểu rõ được lịch sử Việt Nam, bởi lẽ lịch sử là những gì thuộc về quá khứ, không có quá khứ thì sẽ không có hiện tại và tương lai. Biết về quá khứ để rút kinh nghiệm cho hiện tại và tương lai.

1. - Tư liệu truyền miệng gồm nhiều thể loại như truyền thuyết, thần thoại, ca dao, dân ca, được truyền từ đời này sang đời khác. Trong giai đoạn chưa viết, tư liệu truyền miệng là một nguồn thông tin để tìm hiểu lịch sử.

- Tư liệu chữ viết bao gồm các bản khắc trên xương, mai rùa, vỏ cây, bản chép tay hay in trên giấy, ghi chép đầy đủ mọi mặt đời sống con người và các sự kiện lịch sử xảy ra.

- Tư liệu hiện vật là những dấu tích người xưa còn giữ được trong lòng đất hay trên mặt các công trình kiến trúc,các tác phẩm nghệ thuật, đồ gốm,… Tư liệu hiện vật không chỉ bằng chứng giúp chúng ta tìm hiểu và dựng lại lịch sử mà còn được sử dụng để kiểm chứng tư liệu chữ viết.

- Quá khứ đã qua và không thể quay lại được, chỉ còn nguồn sử liệu chứa đựng những dấu vết của người xưa là ở lại với chúng ta. Bởi thế, ngay từ thế kỉ XIX, nhà sử học Pháp Langlois Sh.Seniors đã khẳng định: “Không có cái gì có thể thay thế tư liệu – không có chúng thì không có lịch sử”. Có thể hình dung tư liệu như những mảnh ghép để nhà sử học ghép thành bức tranh lịch sử - giống như khi chúng ta chơi trò chơi xếp hình, nhiều mảnh ghép ghép lại với nhau để tạo nên một bức tranh.

2. - Tư liệu gốc là tư liệu liên quan trực tiếp đến sự kiện lịch sử, ra đời vào thời điểm diễn ra sự kiện lịch sử đó. Đây là nguồn tư liệu đáng tin cậy nhất khi tìm hiểu lịch sử.

- Ví dụ về tư liệu gốc trong sách giáo khoa:

Hình 1.4. Bản thảo Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 19-12-1946

- Học Lịch sử để biết được cội nguồn của tổ tiên, quê hương, đất nước; hiểu được ông cha ta đã phải sáng tạo, đấu tranh để có được đất nước như ngày hôm nay.

- Học Lịch sử còn để đúc kết những bài học kinh nghiệm của quá khứ nhằm phục vụ cho hiện tại và tương lai. 

-Quá khứ đã qua và không thể quay lại, chỉ còn dấu tích của người xưa là ở lại với chúng ta và được lưu giữ nhiều dạng khác nhau. Được gọi là nguồn sử liệu hay tư liệu lịch sử.

- Muốn khám phá và tìm hiểu những gì xảy ra trong quá khứ, chúng ta cần dựa vào các nguồn tư liệu đó để phục dựng lại lịch sử. Có nhiều nguồn sử liệu khác nhau như tư liệu truyền miệng, tư liệu hiện vật, tư liệu chữ viết,… Mỗi tư liệu lại cung cấp cho ta những thông tin khác nhau  để phục dựng lại lịch sử.

- Em đang sinh sống ở Hà Nội có di tích lịch sử ở địa phương như: Cột cờ Hà Nội, Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Lăng Bác,…

- Sau đây em sẽ giới thiệu cho mọi người về một di tích Lịch sử ở địa phương em.

-Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Văn Miếu được xây dựng năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, là nơi thờ Khổng Tử, Chu Công và Tứ phối. Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho lập thêm Quốc Tử Giám bên cạnh là trường đại học dành riêng cho con vua và các gia đình quý tộc. Đến thời vua Trần Thái Tông, Quốc Tử Giám được đổi tên thành Quốc học viện và thu nhận cả con cái nhà thường dân có sức học xuất sắc.

    Sang thời hậu Lê, đời vua Lê Thánh Tông bắt đầu cho dựng bia của những người thi đỗ tiến sĩ. Tới thời Nguyễn, Quốc Tử Giám được lập Huế. Văn miếu Thăng Long được sửa sang lại chỉ còn là Văn Miếu của trấn Bắc Thành, sau đổi thành Văn Miếu Hà Nội. 

    Ngày nay, Văn Miếu – Quốc Tử Giám là nơi các thủ khoa của các trường đại học về đây để vinh danh, nhằm phát triển việc giáo dục và đào tạo nhân tài của nước ta.

Gợi ý: 

   Trường em tên là trường Trưng Vương nay thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.Trường được thành lập năm 1917 ngay bên cạnh Hồ Gươm, Hà Nội. Trước năm 1945, trường là cơ sở đào tạo dành riêng cho nữ giới. Từ sau năm 1958, trường bắt đầu đào tạo chung cho cả nam và nữ nên được đổi tên thành trường Trưng Vương từ năm 1948. Trường Trưng Vương nổi tiếng với hệ thống chuyên Toán cấp II với nhiều học sinh đã đạt giải Toán Olympic Quốc tế. Trường đã năm lần được chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm và được coi là lá cờ đầu của ngành giáo dục Hà Nội và được tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kì đổi mới năm 2005. Ngày 9-1-2012, Nhà trường được công nhận là trường đạt chuẩn quốc gia. Em cảm thấy rất hạnh phúc và tự hào khi được học tập dưới mái trường THCS Trưng Vương.

Em không đồng ý với ý kiến trùng tu lại Cửa Bắc- Hà Nội

Vì Cửa Bắc – Thành cổ Hà Nội có những vết đạn pháo do thực dân Pháp đánh chiếm để lại năm 1882. Những vết đạn đó chính là tư liệu hiện vật có giá trị lịch sử minh chứng lại quá trình đấu tranh và bảo vệ của nhân dân Hà Nội. Việc trùng tu và xóa bỏ đi những vết đạn pháo đó là chúng ta đang làm mất dần đi những vết tích của lịch sử.