Bài 5: Đo khối lượng

Mở đầu

22

Hai cốc giống nhau chứa cùng một thể tích chất lỏng: Một cốc chứa nước và một cốc chứa dầu ăn. Khối lượng của hai chất lỏng trong hai cốc có bằng nhau không? Làm sao để biết chính xác được điều đó?

Đáp ánarrow-down-icon

Để biết chính xác xem khối lượng của hai cốc có bằng nhau không, người ta dùng cân để đo khối lượng.

Thảo luận 1

22

Hãy kể tên những đơn vị đo khối lượng mà em biết.

Đáp ánarrow-down-icon

Những đơn vị đo khối lượng là: kilôgam, gam, tấn, tạ, yến, …

Thảo luận 2

23

Ngoài những loại cân được liệt kê ở các hình 5.2a, b, c, d hãy nêu thêm một số loại cân mà em biết và nêu ưu thế của từng loại cân đó.

Đáp ánarrow-down-icon

Một số loại cân khác và ưu thế của chúng là:

- Cân đồng hồ: dễ sử dụng, có GHĐ lớn, chịu được va vấp tốt, sử dụng được ngay và lâu dài.

- Cân điện tử: có thiết kế nhỏ gọn, sai số nhỏ, hiển thị kết quả đo ngay trên màn hình nên bất cứ ai cũng có thể tự mình quan sát được => Tránh được sự nhầm lẫn khi đo khối lượng.

Luyện tập 1

23

Em hãy đọc tên loại cân dưới đây và cho biết GHĐ và ĐCNN của cân.

Gợi ýarrow-down-icon

- GHĐ của cân là số lớn nhất ghi trên cân.

- ĐCNN của cân là hiệu hai số ghi trên hai vạch chia liên tiếp.

Đáp ánarrow-down-icon

Tên loại cân: Cân đồng hồ

GHĐ: 5kg

ĐCNN: 20g

Thảo luận 3

23

Có các cân như hình 5.3, để đo khối lượng cơ thể ta nên dùng loại cân nào? Đo khối lượng hộp đựng bút ta nên sử dụng loại cân nào? Tại sao?

Đáp ánarrow-down-icon

- Để đo khối lượng cơ thể ta dùng cân ở hình 5.3b vì cân có GHĐ là 120kg mà ước lượng thấy khối lượng cơ thể người nhỏ hơn hoặc có thể bằng 120kg và lớn hơn rất nhiều lần so với 5kg => Chọn cân ở hình b là phù hợp.

- Để đo khối lượng của hộp đựng bút ta sử dụng cân ở hình 5.3a vì cân có GHĐ là 5kg, ta ước lượng thấy khối lượng của hộp bút nhỏ hơn 5kg => chọn cân ở hình a là phù hợp.

Thảo luận 4

24

Em hãy quan sát hình 5.4 và nhận xét về cách hiệu chỉnh cân ở hình nào thì thuận tiện cho việc đo khối lượng của vật?

Đáp ánarrow-down-icon

Cách hiệu chỉnh cân ở hình a thuận tiện cho việc đo khối lượng của các vật hơn vì mũi kim đang dừng ở vạch số 0 => giúp chúng ta dễ đọc được kết quả đo khối lượng hơn.

Thảo luận 5

24

Quan sát hình 5.5 và cho biết cách đặt mắt để đọc khối lượng như thế nào là đúng?

Đáp ánarrow-down-icon

Cách đặt mắt đọc khối lượng của bạn gái đứng giữa là đúng. Khi đọc khối lượng cần phải đặt mắt nhìn theo hướng vuông góc với mặt cân.

Luyện tập 2

24

Hãy cho biết khối lượng mỗi thùng hàng trong hình 5.6 là bao nhiêu? (Biết ĐCNN của cân này là 1kg).

Đáp ánarrow-down-icon

- Hình 5.6a: 39kg

- Hình 5.6b: 38,5kg

Thảo luận 6

25

Thực hiện lần lượt đo khối lượng của viên bi sắt và cặp sách. Hoàn thành theo mẫu bảng 5.2.

Đáp ánarrow-down-icon

Học sinh tự thực hành đo khối lượng của viên bi sắt và cặp sách. Sau đó kẻ bảng và hoàn thành theo mẫu bảng 5.2.

Vận dụng

25

Mô tả cách đo, tiến hành đo khối lượng hộp đựng bút của em và so sánh kết quả đo được với kết quả ước lượng của em.

Đáp ánarrow-down-icon

- Cách đo khối lượng của hộp đựng bút bằng cân, ta cần thực hiện các bước sau

+ Bước 1: Ước lượng khối lượng hộp bút.

+ Bước 2: Chọn cân có GHĐ và ĐCNN phù hợp.

+ Bước 3: Hiệu chỉnh cân đúng cách trước khi đo.

+ Bước 4: Đặt hộp bút lên cân hoặc treo hộp bút vào móc cân.

+ Bước 5: Đọc và ghi kết quả mỗi lần đo theo vạch chia gần nhất với đầu kim của cân.

- Học sinh tiến hành đo khối lượng của hộp bút, ghi lại kết quả thu được và so sánh với kết quả đã ước lượng ban đầu.

Bài tập 1

26

Nêu đơn vị đo khối lượng trong hệ thống đo lường của nước ta và các ước số, bội số thường dùng của đơn vị này.

Gợi ýarrow-down-icon

Sử dụng lý thuyết đơn vị và dụng cụ đo khối lượng.

Đáp ánarrow-down-icon

- Đơn vị đo khối lượng trong hệ thống đo lường chính thức của nước ta hiện nay là kilôgam (kg).

- Các ước số và bội số thập phân của đơn vị kilôgam thường dùng là:

+ Miligam (mg): 1 mg = 0,000001 kg

+ Gam (g): 1 g = 0,001 kg

+ Hectôgam (hg): 1 hg = 0,1 kg

+ Yến: 1 yến = 10 kg

+ Tạ: 1 tạ = 100 kg

+ Tấn: 1 tấn = 1000 kg

Bài tập 2

26

Khi mua trái cây ở chợ, loại cân thích hợp là

A. cân tạ                         

B. cân Roberval

C. cân đồng hồ                

D. cân tiểu li

Gợi ýarrow-down-icon

Ước lượng khối lượng của trái cây để lựa chọn cân đo phù hợp.

Đáp ánarrow-down-icon

Ta ước lượng khối lượng trái cây khi đi mua ở chợ khoảng nhỏ hơn hoặc bằng 10kg.

Cân tạ có GHĐ quá lớn (1 tạ = 100 kg), cân Roberval dùng trong thí nghiệm, cân tiểu li đo những vật có khối lượng nhỏ cỡ miligam => Chọn cân đồng hồ là phù hợp.

Chọn C

Bài tập 3

26

Loại cân thích hợp để sử dụng cân vàng, bạc ở tiệm vàng là

A. cân tạ                          

B. cân đòn

C. cân đồng hồ                

D. cân tiểu li

Đáp ánarrow-down-icon

Loại cân thích hợp để sử dụng cân vàng, bạc ở tiệm vàng là cân tiểu li vì cân tiểu li là loại cân có khối lượng nhỏ từ 0,01g, 1g tới vài kg => tránh được sai số khi đo vì vàng, bạc là những vật có giá trị cần độ chính xác cao.

Chọn D

Bài tập 4

26

Người bán hàng sử dụng cân đồng hồ như hình bên để cân hoa quả. Hãy cho biết GHĐ, ĐCNN của cân này và đọc giá trị khối lượng hoa quả được đặt trên đĩa cân.

Gợi ýarrow-down-icon

- GHĐ của cân là số lớn nhất ghi trên cân.

- ĐCNN của cân là hiệu hai số ghi trên hai vạch chia liên tiếp.

Đáp ánarrow-down-icon

- GHĐ: 3 kg

- ĐCNN: 20g

- Giá trị khối lượng của lượng hoa quả được đặt trên đĩa cân là 240 g.