177
Hằng ngày, em thường thực hiện rất nhiều các hoạt động như: Kéo đẩy đồ vật, đi bộ, đi xe đạp,… Tất cả các hoạt động này đều cần có năng lượng. Mặt khác, khi thực hiện các hoạt động đó em đã tác dụng lực lên các vật. Vậy, giữa năng lượng và lực tác dụng lên các vật có liên hệ với nhau như thế nào?
Năng lượng đặc trưng cho khả năng tác dụng lực.
177
Hãy nêu các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày của em có sử dụng các dạng năng lượng như động năng, quang năng, nhiệt năng, điện năng, hóa năng.
- Động năng: các phương tiện giao thông chạy trên đường, con chim đang bay, …
- Quang năng: Ngọn lửa phát ra ánh sáng, mắt trời phát ra ánh sáng, bóng đèn, …
- Nhiệt năng: bàn là ủi quần áo, máy sưởi,…
- Điện năng: trạm phát điện gió, thủy điện,…
- Hóa năng: năng lượng trong cục pin, xăng dầu,…
178
Kể tên dạng năng lượng có liên quan đến hoạt động được mô tả trong hình sau:
Dạng năng lượng có liên quan đến hoạt động được mô tả ở hình là động năng, thế năng đàn hồi.
179
Em hãy nêu một số dạng năng lượng mà nguồn sản sinh ra nó là liên tục, được coi là vô hạn và một số dạng năng lượng mà nguồn sản sinh ra nó là hữu hạn.
- Một số dạng năng lượng mà nguồn sản sinh ra nó là liên tục, vô hạn là: quang năng từ mặt trời, năng lượng từ gió,…
- Một số dạng năng lượng mà nguồn sản sinh ra nó là hữu hạn là: năng lượng trong cục pin, năng lượng trong ắc quy, …
179
Theo em, những dạng năng lượng nào trong quá trình khai thác – sử dụng sẽ gây ảnh hưởng xấu tới môi trường? Nêu một số ví dụ.
Những dạng năng lượng trong quá trình khai thác ảnh hưởng đến môi trường là: năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên. Ví dụ như: Sự cố tràn dầu khi vận chuyển trên biển, ô nhiễm từ nhà máy nhiệt điện than, khí tự nhiên gây ra hiệu ứng nhà kính do lượng cacbon đioxide sinh ra đã thải vào khí quyển.
179
Quan sát thí nghiệm trong hình 41.2, sau khi buông vật 1, nó chuyển động xuống phía dưới và va chạm với vật 2, đẩy vật 2 chuyển động. Hãy cho biết năng lượng ban đầu của vật 1 trong trường hợp nào lớn hơn? Vì sao? Lực do vật 1 tác dụng lên vật 2 khi va chạm trong trường hợp nào lớn hơn?
Năng lượng ban đầu của vật 1 trong trường hợp a lớn hơn vì ở trường hợp a, vật 1 ở trên cao hơn.
Lực do vật 1 tác dụng lên vật 2 khi va chạm trong trường hợp a lớn hơn.
179
Năng lượng gió có thể làm cây bị cong hoặc gãy. Năng lượng gió càng lớn thì tác dụng lực lên cây càng lớn. Từ thảo luận 4 và minh họa hình 41.3, em có nhận xét gì về mối liên hệ giữa năng lượng của vật và khả năng tác dụng lực của nó?
Mối liên hệ giữa năng lượng của vật và khả năng tác dụng lực của nó là: Năng lượng của vật đặc trưng cho khả năng tác dụng lực.
179
Trong hình 41.1c, khi lò xo bị nén nhiều hơn thì năng lượng của nó sẽ tăng hay giảm? Lực lò xo tác dụng lên tay sẽ thay đổi như thế nào?
Khi lò xo bị nén nhiều hơn thì năng lượng của nó sẽ tăng. Lực lò xo tác dụng lên tay thay đổi đó là khi càng nén nhiều thì lực tác dụng càng mạnh.
180
Em hãy cho biết những ứng dụng trong đời sống khi đốt cháy nhiên liệu.
- Những ứng dụng trong đời sống khi đốt cháy nhiên liệu là:
+ Phá băng bằng hỗn hợp nổ chứa oxi lỏng
+ Oxi lỏng dùng đốt nhiên liệu tên lửa và tàu vũ trụ
+ Cắt kim loại bằng khí cháy axetylen
+ Nung gốm sứ bằng than, củi, gas
+ Đốt cháy than, củi, khí tự nhiên để đun nấu, sưởi ấm
181
Kể tên một số năng lượng tái tạo mà em biết.
- Một số năng lượng tái tạo: năng lượng Mặt Trời, năng lượng thủy triều, năng lượng gió, năng lượng sinh khối, năng lượng nước ...
+ Năng lượng Mặt Trời:
Tấm pin năng lượng mặt trời
+ Năng lượng thủy triều:
Trạm điện thủy triều Sihwa Lake, Hàn Quốc
+ Năng lượng gió:
Tua pin gió tại Tây Ban Nha
+ Năng lượng sinh khối:
Gỗ là nguồn sinh khối điển hình
+ Năng lượng nước:
Bánh xe nước hay guồng nước.
180
Ở bài 12, các em đã biết một số nhiên liệu và tính chất của chúng. Vậy khi bị đốt cháy, nhiên liệu giải phóng năng lượng dưới dạng nào? Biểu hiện nào thể hiện các dạng năng lượng đó?
- Khi bị đốt cháy, nhiên liệu giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt năng và quang năng.
- Biểu hiện để nhận ra các dạng năng lượng đó là có nhiệt độ cao và ánh sáng từ ngọn lửa phát ra.
180
Các nhà máy điện ở hình 41.4 sử dụng năng lượng gì? Nguồn cung cấp những năng lượng đó có đặc điểm gì chung? Theo nguồn gốc vật chất của năng lượng, chúng thuộc dạng năng lượng nào?
Các nhà máy điện ở trong hình sử dụng: Năng lượng từ mặt trời (hình a), năng lượng từ gió (hình b), năng lượng từ nước (hình c).
- Đặc điểm chung của những nguồn năng lượng đó là đều là nguồn năng lượng tái tạo.
- Theo nguồn gốc vật chất của năng lượng, chúng thuộc dạng năng lượng vô hạn.
181
Khi bắn cung, mũi tên nhận được năng lượng và bay đi. Mũi tên có năng lượng ở dạng nào?
Khi bắn cung, mũi tên nhận được năng lượng và bay đi. Mũi tên có năng lượng ở dạng thế năng đàn hồi, động năng.
182
Lấy ví dụ chứng tỏ năng lượng đặc trưng cho khả năng tác dụng lực.
Ví dụ:
Năng lượng gió càng lớn thì khả năng tác dụng lực lên mọi vật càng lớn. Khi gió nhẹ thì cây chỉ lay chuyển nhẹ, nhưng khi có bão lớn thì cây có thể bị quật đổ.
182
Hãy nêu một số nhiên liệu thường dùng và sự ảnh hưởng của việc sử dụng các nhiên liệu đó đối với môi trường.
- Khí thiên nhiên dùng làm nhiên liệu trong công nghiệp (lò gạch, lò gốm,…) khi đốt thải ra rất nhiều khí cacbon dioxit gây hiệu ứng nhà kính.
- Dầu mỏ được vận chuyển bằng đường biển gây ra sự cố tràn dầu ảnh hưởng đến môi trường biển.
182
Hãy chọn tên dạng năng lượng ở cột A phù hợp với tất cả các nguồn cung cấp ở cột B.
| A: Dạng năng lượng | B: Nguồn cung cấp |
|---|---|
| 1. Cơ năng | a) Đèn LED, Mặt Trăng, Mặt Trời |
| 2. Nhiệt năng | b) Gas, pin, thực phẩm |
| 3. Điện năng | c) Quả bóng đang lăn, lò xo dãn, tàu lượn trên cao |
| 4. Quang năng | d) Lò sưởi, Mặt Trời, bếp gas |
| 5. Hóa năng | e) Pin mặt trời, máy phát điện, tia sét |
1 – c
2 – d
3 – e
4 – a
5 – b
182
Hoàn thành các thông tin bằng cách đánh dấu vào cột phù hợp theo mẫu bảng sau:
| Loại năng lượng | Tái tạo | Chuyển hóa toàn phần | Sạch | Ô nhiễm môi trường |
|---|---|---|---|---|
| Năng lượng dầu mỏ | ||||
| Năng lượng mặt trời | ||||
| Năng lượng hạt nhân | ||||
| Năng lượng than đá |
| Loại năng lượng | Tái tạo | Chuyển hóa toàn phần | Sạch | Ô nhiễm môi trường |
|---|---|---|---|---|
| Năng lượng dầu mỏ | X | X | ||
| Năng lượng mặt trời | X | X | ||
| Năng lượng hạt nhân | X | X | ||
| Năng lượng than đá | X | X |
