131
Giờ ra chơi, các bạn đố nhau xem ai có thể kể tên của nhiều loài thực vật trong vườn trường nhất. Theo em, các bạn có thể liệt kê được hết tên các loài thực vật trong vườn trường không?
Các bạn không thể liệt kê được hết các loài thực vật trong vườn trường vì thực vật vô cùng đa dạng và phong phú, rất nhiều loài các bạn chưa biết tên chính xác.
131
Quan sát hình 29.1, hãy kể tên một số đại diện thuộc các nhóm thực vật. Xác định đặc điểm của mỗi nhóm.
Quan sát hình.
Đại diện nhóm thực vật:
Nhóm Rêu: cây rêu tường – chưa có rễ chính thức, chưa có mạch dẫn
Nhóm Dương xỉ: cây dương xỉ - có rễ, thân, lá, lá non cuộn lại ở đầu, có mạch dẫn
Nhóm Hạt trần: cây vạn tuế, cây thông – thân gỗ, có mạch dẫn, hạt nằm lộ trên lá noãn, cơ quan sinh sản là nón
Nhóm Hạt kín: cây đào, cây xương rồng – rễ, thân, lá đa dạng, có mạch dẫn, cơ quan sinh sản là hoa và quả.
131
Có thể phân biệt nhóm Rêu và nhóm Dương xỉ nhờ đặc điểm cấu tạo bên trong nào?
Xem lại lí thuyết Rêu và Dương xỉ.
Phân biệt nhóm Rêu và nhóm Dương xỉ nhờ đặc điểm bên trong đó là: có mạch dẫn hay không (rêu không có mạch dẫn, dương xỉ có hệ mạch dẫn).
131
Đặc điểm nào giúp em phân biệt Hạt trần và cây hạt kín.
Xem lại lý thuyết Hạt trần và Hạt kín.
Đặc điểm giúp phân biệt hạt trần và hạt kín dựa vào vị trí của hạt (cây hạt trần có hạt nằm lộ trên noãn, cây hạt kín có hạt nằm trong quả
131
Em hãy cho biết môi trường sống của thực vật bằng cách hoàn thành bảng theo mẫu sau:
Xem lại lý thuyết Đa dạng thực vật.
132
Dựa vào đặc điểm các nhóm thực vật, hãy xây dựng khóa lưỡng phân theo gợi ý sau:
Xem lại về Khóa lưỡng phân.
134
Quan sát hình 29.2 và 29.3, em hãy nêu vai trò của thực vật trong tự nhiên.
Quan sát hình.
Vai trò của thực vật trong tự nhiên: là nơi sinh sống cho một số sinh vật khác, đồng thời cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác, là một mắt xích quan trọng chuỗi thức ăn tự nhiên.
134
Điều gì xảy ra với các sinh vật trong chuỗi thức ăn hình 29.2 nếu số lượng loài cỏ bị giảm đi đáng kể?
Chuỗi thức ăn là dãy các loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Loài đứng trước lại là thức ăn cho loài đứng sau. Mỗi loài được coi là một mắt xích trong chuỗi thức ăn, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước nhưng đồng thời cũng bị sinh vật mắt xích phía sau tiêu thụ.
Theo chuỗi thức ăn ta thấy rằng:
Cỏ là thức ăn cho châu chấu -> Châu chấu là thức ăn cho ếch -> Ếch là thức ăn cho rắn -> Rắn là thức ăn cho Diều
- Nếu số lượng loài cỏ bị giảm đi đáng kể, châu chấu sẽ có ít đi nguồn thức ăn dinh dưỡng này, nguồn sống của chúng bị giới hạn thì cũng sẽ bị giảm số lượng loài đáng kể =>Tương tự với những sinh vật tiếp sau.
- Nếu một mắt xích trong chuỗi thức ăn bị đứt sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ sinh vật của chuỗi (có thể diệt vong toàn bộ chuỗi nếu nó là mắt xích duy nhất cung cấp thức ăn cho các sinh vật ở mức trên). Có thể nói, chúng sinh ra và tiêu thụ lẫn nhau nhưng đó chính là cùng nhau phát triển.
134
Quan sát hình 29.4, hãy cho biết hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng như thế nào? Từ đó, hãy nêu vai trò của thực vật trong điều hòa khí hậu.
Quan sát hình.
Nhờ quá trình quang hợp ở thực vật. Hàm lượng khí carbon dioxide thải ra được thực vật hấp thụ lại và nhả lại oxi như một chất thải trong quá trình quang hợp. Vậy nên khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng.
Vai trò của thực vật trong điều hòa không khí: hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí được cân bằng, ổn định, điều hòa khí hậu.
135
Quan sát hình 29.5, em hãy cho biết tại sao phải trồng cây gây rừng.
Quan sát hình.
Trồng cây rừng để tăng độ che phủ, bảo vệ môi trường, giữ đất chống xói mòn, giữ nước ngầm ở vùng đồi núi, chắn cát bay, bảo vệ bờ biển ở vùng ven biển, góp phần làm giảm bớt lũ lụt, khô hạn.
135
Việc trồng nhiều cây xanh có lợi ích gì đối với vấn đề bảo vệ môi trường.
Xem lại vai trò của thực vật.
Trồng cây xanh giúp cung cấp lượng khí oxygen cho con người hô hấp, đồng thời chúng cũng hấp thụ C02, amoniac, S02, Nox, bụi bẩn,... từ đó làm giảm các khí độc hại bị thải ra môi trường, giúp không khí trở nên trong lành hơn.Cây xanh có thể làm chậm sự bốc hơi nước, tăng độ ẩm không khí.
136
Quan sát hình 29.7, hãy nêu vai trò của thực vật đối với đời sống con người.
Quan sát hình.
Vai trò của thực vật đối với đời sống con người:
- Thực vật cung cấp nguồn lương thực, thực phẩm chủ yếu cho con người (cây lương thực, cây ăn quả, cây làm thức ăn, cây làm gia vị cung cấp dưỡng chất như đường, chất khoáng, vitamin,...).
- Thực vật cũng là nguyên liệu để sản xuất giấy, đồ gỗ, nhựa, dầu thực vật, tinh dầu, đồ uống, thuốc chữa bệnh và các dụng cụ phục vụ đời sống như thảm, túi xách, chổi,...
- Ngoài ra thực vật cũng giúp trang trí, làm đẹp cho khung cảnh.
136
Nêu vai trò của một số loài thực vật ở địa phương em theo mẫu sau:
Liên hệ thực tế.
137
Tại sao nói "rừng xanh là lá phổi xanh" của Trái Đất.
Vai trò của rừng liên quan đến khả năng quang hợp của thực vật.
Vì rừng là trụ cột đảm bảo cân bằng sinh thái. Nó có thể duy trì sự cân bằng lượng oxy và cacbonic trong không khí, giảm nhẹ ảnh hưởng của các chất thải, khí độc gây nên ô nhiễm, làm trong sạch môi trường, vì vậy nên nó được xem là “Lá phổi của Trái đất”.
Hầu hết lượng oxy trên Trái đất này được sinh ra nhờ vào thực vật xanh trong rừng. Mỗi một năm, hệ thực vật trên Trái đất nhận 400 tỷ tấn cacbonic và thải ra 200 tỷ tấn oxy. Như vậy cho thấy nếu không có rừng, con người cũng như hệ sinh vật sẽ chẳng thể tồn tại được. Rừng cũng là máy hút bụi khổng lồ của con người. Do trên mỗi phiến lá có một lớp lông dày nên nó có thể chặn lại những chất gây ô nhiễm.
137
Nhóm thực vật nào sau đây có đặc điểm có mạch, có hạt, không có hoa?
A. Rêu.
B. Dương xỉ.
C. Hạt trần.
D. Hạt kín.
Xem lại lí thuyết Đa dạng thực vật.
Hạt trần có hạt, không có hoa, có mạch dẫn.
Chọn C.
137
Em hãy lập bảng phân biệt đặc điểm cơ bản của các nhóm: Rêu, Dương xỉ, Hạt trần, Hạt kín.
Xem lại lý thuyết Đa dạng thực vật.
| Cơ quan | Rêu | Dương xỉ | Hạt trần | Hạt kín |
|---|---|---|---|---|
| Cơ quan sinh dưỡng | Rễ giả Thân và lá chưa có mạch dẫn | Rễ thật Thân và lá có mạch dẫn | Rễ cọc, thân gỗ, lá kim. | Rễ cọc, rễ chùm; thân gỗ, thân cỏ...; lá đơn, lá kép... |
| Cơ quan sinh sản | Sinh sản bằng bào tử Cơ quan sinh sản: túi bào tử | Sinh sản bằng bào tử. Cơ quan sinh sản là túi bào tử. | Chưa có hoa, cơ quan sinh sản là nón, hạt nằm trên lá noãn hở | Có hoa , cơ quan sinh sản là hạt, hạt nằm trong quả |
137
Cho các từ: rễ, ngọn, thân, mạch dẫn, lá, túi bào tử, bào tử. Sử dụng các từ đã cho để hoàn thành đoạn thông tin sau:
Cây rêu gồm có (1) .... (2)... , chưa có (3) ... chính thức. Trong thân và lá rêu chưa có (4)...
Rêu sinh sản bằng (5)... được chứa trong (6) .... cơ quan này nằm ở (7)... cây rêu.
Xem lại lí thuyết Rêu.
(1) thân
(2) lá
(3) rễ
(4) mạch dẫn
(5) bào tử
(6) túi bào tử
(7) ngọn
137
Cho sơ đồ sau:
a) Em hãy lựa chọn các sinh vật phù hợp với các số trong sơ đồ trên.
b) Từ sơ đồ trên, em có nhận xét gì về vai trò của thực vật.
a) (2) châu chấu
(3) con gà
b) Thực vật có vai trò quan trọng đối với sự sống trên Trái Đất. Thực vật là nơi sinh sống cho một số sinh vật khác, đồng thời cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác, là một mắt xích quan trọng chuỗi thức ăn tự nhiên (thường là bắt đầu của một chuỗi thức ăn).
