113
Thức ăn không được bảo quản hợp lí và đúng cách sẽ rất dễ bị ôi thiu. Vậy nguyên nhân nào làm cho thức ăn dễ bị ôi thiu? Việc sử dụng các loại thức ăn ôi thiu đó sẽ có tác hại gì?
Thức ăn không được bảo quản hợp lí và đúng cách sẽ rất dễ bị ôi thiu do hoạt động các vi khuẩn phân giải các chất trong đồ ăn biến đổi sang chất khác.
Sử dụng thức ăn ôi thiu sẽ đưa trực tiếp các vi khuẩn có hại và các chất độc hại vào cơ thể người gây nên các bệnh nguy hiểm.
113
Quan sát hình 25.1, em có nhận xét gì về hình dạng của các loại vi khuẩn. Lấy ví dụ.
Quan sát hình.
Hình dạng của các loại vi khuẩn rất đa dạng: dạng hình que (trực khuẩn lị), hình cầu (tụ cầu khuẩn), hình xoắn (khuẩn giang mai), hình dấu phẩy (phẩy khuẩn tả),…
113
Tìm hiểu thông tin về sự phân bố của vi khuẩn trong tự nhiên. Em có nhận xét gì về môi trường sống của vi khuẩn? Lấy ví dụ.
Xem lý thuyết Đặc điểm của vi khuẩn.
Đáp án: Nhận xét về môi trường sống của vi khuẩn: Môi trường sống của vi khuẩn rất đa dạng. Chúng có thể tồn tại mọi nơi và thường phân bố với số lượng lớn ở các loại môi trường như đất, nước, không khí, cơ thể sinh vật, đồ dùng, thức ăn ôi thiu,…
- Ví dụ:
+ Vi khuẩn sống trong môi trường đất: vi khuẩn amôn hóa, vi khuẩn phản nitrat hóa,…
+ Vi khuẩn sống trong môi trường nước: vi khuẩn lam, vi khuẩn thương hàn, phẩy khuẩn tả,…
+ Vi khuẩn sống trong môi trường không khí: vi khuẩn lao, vi khuẩn sinh sắc tố, vi khuẩn Bacillus subtilis,…
+ Vi khuẩn sống trên cơ thể sinh vật: vi khuẩn E.coli thường kí sinh trong đường ruột của người và động vật, vi khuẩn cố định đạm sống cộng sinh trong vùng rễ cây họ Đậu,…
+ Vi khuẩn sống trong thức ăn ôi thiu: vi khuẩn Campylobacter gây bệnh đau dạ dày thường tìm thấy trong thịt sống và sữa không tiệt trùng; vi khuẩn Listeria là tác nhân gây nhiễm độc thức ăn nguy hiểm nhất (khoảng 20 – 30% ca nhiễm lâm sàng có thể dẫn đến tử vong) thường tìm thấy trong trái cây, rau quả, sữa không tiệt trùng, các loại thịt nguội,…
114
Quan sát hình 25.2, em hãy xác định các thành phần cấu tạo vi khuẩn bằng cách chú thích các phần được đánh dấu từ (1) -> (4).
Quan sát hình và xem lý thuyết Cấu tạo của vi khuẩn.
Thành phần cấu tạo của vi khuẩn:
(1) Màng tế bào
(2) Chất tế bào
(3) Vùng nhân
(4) Thành tế bào
114
Đặc điểm cấu tạo của virus và vi khuẩn khác nhau như thế nào?
So sánh cấu tạo vi khuẩn và virus (bài 24).
Đặc điểm cấu tạo của vi khuẩn khác với virus đó là: vi khuẩn được cấu tạo nên từ tế bào, virus thì không.
114
Quan sát hình 25.3, em hãy nêu vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên
Quan sát hình.
Vai trò của vi khuẩn trong hình đó là tham gia vào quá trình phân hủy xác sinh vật và chất thải hữu cơ giúp làm sạch môi trường.
115
Nêu vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm ở hình 25.4. Kể tên một vài ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn.
Quan sát hình.
Vai trò của vi khuẩn trong hình đó là giúp cho sản phẩm được lên men trong quá trình chế biến thực phẩm: làm rau củ muối, làm sữa chua.
Một vài ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn:
- Chế tạo dược phẩm, mỹ phẩm.
- Chế biến thực phẩm.
- Chế tạo phân bón.
115
Hãy đề xuất một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình.
Liên hệ thực tế, một số biện pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình gắn với cơ sở: giảm nhiệt độ thực phẩm, loại bỏ nước, giảm độ pH.
Đáp án: Một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình:
- Bảo quản lạnh ở nhiệt độ thấp để ngăn sự sinh trưởng của vi khuẩn.
- Loại bỏ nước, diệt vi khuẩn khỏi thực phẩm bằng cách sấy khô, phơi nắng,...
- Để thực phẩm ở nơi thoáng mát, không để ở những nơi ẩm mốc.
- Muối chua thực phẩm.
115
Quan sát hình 25.5, 25.6 và hoàn thành bảng theo mẫu sau:
Quan sát hình.
115
Theo em bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây truyền theo con đường nào? Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra.
Bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây truyền theo những đường như sau:
- Tiếp xúc
- Hô hấp
- Qua đường tiêu hóa: thức ăn, nước uống
- Bị động vật cắn
Biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra:
- vệ sinh cá nhân bằng cách thường xuyên tắm rửa, rửa tay sạch sẽ
- đeo khẩu trang khi tiếp xúc trực tiếp hay ở những nơi đông người
- vệ sinh môi trường sống,
- bảo quản thực phẩm đúng cách
- sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ khi mắc các bệnh do vi khuẩn gây ra
116
Từ các con đường lây truyền bệnh, em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy.
Bệnh tiêu chảy chủ yếu lây truyền qua đường tiêu hóa.
Một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy:
Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã.
Sử dụng nước sạch trong ăn uống và sinh hoạt, đặc biệt trong chế biến thực phẩm.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Mỗi gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh, không đi tiêu bừa bãi; không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ; không sử dụng phân tươi, phân chưa xử lý đảm bảo vệ sinh để bón cây trồng.
Khi có dấu hiệu tiêu chảy cấp phải đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời.
116
Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu trong đất không có vi khuẩn?
Dựa vào vai trò của vi khuẩn.
Nếu trong đất không có vi khuẩn thì các chất thải hữu cơ hay các xác động vật sẽ không thể phân hủy, khiến cho trong đất sẽ bị thiếu các chất dinh dưỡng để nuôi sống cây cối, đồng thời môi trường sống sẽ bị ô nhiễm vì không được làm sạch.
116
Phân biệt virus và vi khuẩn.
Phân biệt cấu tạo, cơ chế tồn tại.
Phân biệt vi khuẩn và virus:
Vi khuẩn là cơ thể sống được cấu tạo nên từ tế bào, có thể tự tồn tại mà không cần đến tế bào vật chủ.
Virus không phải là cơ thể sống, nhỏ hơn vi khuẩn từ 10 đến 100 lần, tồn tại được nhờ phải kí sinh nội bào vật chủ nếu không sẽ trở thành vật không sống.
116
Trong các bệnh: bệnh lị, bệnh thủy đậu, bệnh viêm da, bệnh dại, bệnh than, bệnh viêm gan B, bệnh lao phổi, bệnh zona thần kinh, bệnh quai bị, bệnh sốt xuất huyết, bệnh Covid - 19 ở người, bệnh nào do virus, bệnh nào do vi khuẩn gây nên?
Liên hệ thực tế.
Bệnh do vi khuẩn: bệnh lị, bệnh viêm da, bệnh than, bệnh lao phổi.
Bệnh do virus: bệnh thủy đậu, bệnh dại, bệnh viêm gan B, bệnh zona thần kinh, bệnh quai bị, bệnh sốt xuất huyết, bệnh Covid-19.
116
Nêu lợi ích và tác hại của vi khuẩn. Lấy ví dụ
Dựa vào vai trò của vi khuẩn và liên hệ thực tế.
- Lợi ích của vi khuẩn: vi khuẩn tham gia vào quá trình phân hủy các sinh vật và chất thải hữu cơ làm sạch môi trường; đóng vai trò trong chế biến một số loại thực phẩm
Ví dụ: làm sữa chua, làm rượu, làm muối chua, làm phân bón,...
- Tác hại của vi khuẩn: gây bệnh cho người, động vật, thực vật; làm hỏng thực phẩm
Ví dụ: bệnh Covid-19, bệnh lao, rau xanh bị hỏng,...
