Bài 24: Virus

Mở đầu

109

Thế giới đã trải qua sự bùng phát nhiều đại dịch, dịch Ebola năm 2014 ở Tây Phi, đại dịch cúm H1N1 năm 2009 (hay còn gọi là cúm lợn). Năm 2019 là đại dịch Covid-19 gây nguy hiểm cho cộng đồng. Vậy đối tượng gây nên những đại dịch đó là gì? Chúng ta cần làm gì để phòng chống đại dịch đó?

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Đối tượng gây nên những đại dịch nguy hiểm đó là virus.

Chúng ta cần có kiến thức hiểu rõ về cấu tạo, cơ chế gây bệnh, con đường lây truyền bệnh để có các biện pháp phòng chống và tiêu diệt virus đó.

Thảo luận 1

109

Nhận xét về hình dạng của một số virus trong hình 24.1.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Hình dạng của virus trong hình có nhiều hình dạng khác nhau:

- Dạng xoắn (virus khảm thuốc lá, virus dại).

- Dạng hình khối (virus viêm kết mạc, virus HIV).

- Dạng hỗn hợp (thực khuẩn thể).

Thảo luận 2

109

Quan sát hình 24.2, nêu cấu tạo của virus. Cấu tạo của virus có gì khác so với cấu tạo của tế bào sinh vật nhân sơ và nhân thực mà em đã được học?

Gợi ýarrow-down-icon

So sánh các thành phần cấu tạo nên virus với tế bào nhân sơ và nhân thực.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Cấu tạo của virus: vỏ ngoài, vỏ protein, phần lõi.

Sự khác nhau giữa cấu tạo của virus và tế bào sinh vật nhân sơ và nhân thực: virus có cấu tạo đơn giản hơn chỉ với lớp vỏ protein và phần lõi là 1 dải hình dây; trong khi tế bào nhân sơ và nhân thực cấu tạo với nhiều bộ phận hơn ở bên trong.

Luyện tập 1

109

Tại sao virus phải sống kí sinh nội bào bắt buộc?

Gợi ýarrow-down-icon

Dựa vào cấu tạo của virus.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Bởi vì virus chưa có cấu tạo tế bào nên không thể thực hiện được đầy đủ các chức năng sống cơ bản của tế bào. Nếu virus ra khỏi tế bào, virus sẽ trở thành vật không sống.

Thảo luận 3

110

Tìm hiểu thông tin và cho biết ứng dụng của virus trong nghiên cứu thực tiễn.

Gợi ýarrow-down-icon

Xem  thuyết Vai trò của virus.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Ứng dụng: Virus có vai trò trong nghiên cứu khoa học, sản xuất các chế phẩm sinh học (interferon, thuốc kháng sinh, vaccine), sản xuất thuốc trừ sâu,..

Luyện tập 2

110

Thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus có ưu điểm gì so với thuốc trừ sâu hóa học?

Gợi ýarrow-down-icon

Xem lý thuyết Vai trò của virus.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Ưu điểm của thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus so với thuốc trừ sâu hóa học: không gây độc cho môi trường, con người và các sinh vật khác xung quanh...

Thảo luận 4

110

Quan sát hình 24.3, 24.4, 24.5, 24.6 và hoàn thiện bảng theo mẫu sau.

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình, dựa vào các chú thích và đặc điểm của từng hình, cùng vời nội dung đã học trong sách giáo khoa để hoàn thành nội dung bảng.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: 

8c29ccdaa95c7b02224d.jpg

Thảo luận 5

111

Từ thông tin gợi ý trong hình 24.7, hãy cho biết bệnh do virus có thể lây truyền qua những con đường nào?

Gợi ýarrow-down-icon

Quan sát hình.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Bệnh do virus gây ra có thể lây nhiễm qua những đường sau: tiếp xúc trực tiếp, ho hoặc hắt hơi, truyền từ mẹ sang con, dùng chung bơm kim tiêm hoặc truyền máu.

Thảo luận 6

111

Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra.

Gợi ýarrow-down-icon

Từ các con đường lây truyền của virus → các biện pháp phòng chống virus.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra:

- Đeo khẩu trang khi tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.

- Hạn chế tụ tập nơi đông người, chú ý đeo khẩu trang khi ra đường.

- Khám sức khỏe định kì.

- Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

- Tiêm vaccine phòng bệnh.

- Không dùng chung kim tiêm,...

Luyện tập 3

111

Corona virus 2019 (2019-nCoV) là một loại virus gây viêm đường hô hấp cấp ở người này sang người khác. Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên.

Gợi ýarrow-down-icon

Liên hệ thực tế.

Đáp ánarrow-down-icon

Đáp án: Biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên:

Thường xuyên rửa tay đúng cách bằng xà phòng dưới vòi nước sạch, hoặc bằng dung dịch sát khuẩn

Đeo khẩu trang nơi công cộng, trên phương tiện giao thông công cộng và đến cơ sở y tế.

Tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, khăn vải, khuỷu tay áo.

Tăng cường vận động, rèn luyện thể lực, dinh dưỡng hợp lý xây dựng lối sống lành mạnh.

Vệ sinh thông thoáng nhà cửa, lau rửa các bề mặt hay tiếp xúc.

Nếu bạn có dấu hiệu sốt, ho, hắt hơi, và khó thở, hãy tự cách ly tại nhà, đeo khẩu trang và gọi cho cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám và điều trị.

Tự cách ly, theo dõi sức khỏe, khai báo y tế đầy đủ nếu trở về từ vùng dịch.

Thực hiện khai báo y tế trên các trang trực tuyến, thường xuyên cập nhật tình trạng sức khoẻ của bản thân.

Cài đặt ứng dụng Bluezone để được cảnh báo nguy cơ lây nhiễm COVID-19.

Vận dụng

112

Đóng vai trò một tuyên truyền viên, em hãy vẽ một bức tranh để tuyên truyền phòng chống dịch bệnh do virus gây ra.

Gợi ýarrow-down-icon

Sưu tầm.

Đáp ánarrow-down-icon
7f0597dde25b3005694a.jpg
ee74dda6a8207a7e2331.jpg
0762bc4ac8cc1a9243dd.jpg

Bài tập 1

112

Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo của virus, theo em, virus có phải là một cơ thể sống không? Vì sao?

Gợi ýarrow-down-icon

Đặc điểm của vật sống: có sự trao đổi chất với môi trường, lớn lên, sinh sản.

Đáp ánarrow-down-icon

Virus không phải là một cơ thể sống. Bởi vì chúng không có cấu tạo tế bào, không thể thực hiện các chức năng của cơ thể sống như trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng,... Chúng phải sống dựa vào vật chủ và nếu không có chủ thể thì virus chỉ là vật không sống.

Bài tập 2

112

Có bạn nói rằng: "Virus chỉ có hại mà không có lợi ích gì cho con người". Em có đồng ý với quan điểm của bạn không? Vì sao?

Gợi ýarrow-down-icon

Xem lý thuyết Vai trò của virus.

Đáp ánarrow-down-icon

Quan điểm "Virus chỉ có hại mà không có ích lợi gì cho con người" là quan điểm không đúng. Bởi vì virus có vai trò vô cùng quan trọng trong khoa học, từ virus chúng ta có thể sản xuất được nên các chế phẩm sinh học như thuốc kháng sinh, vaccine; hay trong nông nghiệp, virus được sử dụng để sản xuất thuốc trừ sâu mà không gây hại đến môi trường cũng như con người và các loài sinh vật khác.

Bài tập 3

112

Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh cúm do virus cúm gây ra ở người

Gợi ýarrow-down-icon

Liên hệ thực tế.

Đáp ánarrow-down-icon

Một số biện pháp phòng chống bệnh cúm do virus cúm gây ra ở người:

- Đeo khẩu trang nơi công cộng, trên phương tiện giao thông công cộng.

- Tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, khăn vải, khuỷu tay áo.

- Tăng cường vận động, rèn luyện thể lực, dinh dưỡng hợp lý xây dựng lối sống lành mạnh.

- Vệ sinh thông thoáng nhà cửa, lau rửa các bề mặt hay tiếp xúc.

- Thường xuyên rửa tay đúng cách bằng xà phòng dưới vòi nước sạch, hoặc bằng dung dịch sát khuẩn.