85
Mỗi viên gạch trong một ngôi nhà, mỗi căn hộ trong một tòa chung cư, mỗi khoang nhỏ trong một tổ ong đều là những đơn vị cơ sở trong một hệ thống lớn. Vậy trong cơ thể sống, đơn vị cơ sở đó là gì?
Đơn vị cơ sở của cơ thể sống là tế bào.
85
Quan sát hình 17.1, em hãy cho biết đơn vị cấu trúc nên cơ thể sinh vật là gì?
Quan sát hình
Tế bào là đơn vị cơ bản cấu tạo nên mọi cơ thể sinh vật.
Đơn vị cấu trúc nên cơ thể sinh vật là tế bào.
86
Quan sát hình 17.2, hãy cho biết kích thước của tế bào. Chúng ta có thể quan sát tế bào bằng những cách nào? Lấy ví dụ.
Quan sát hình.
Kích thước của tế bào rất nhỏ (1µm, 10µm, 100µm, 1mm, 10mm). Chúng ta có thể quan sát tế bào có kích thước 1mm hoặc 10mm bằng mắt thường; tế bào 1µm, 10µm hoặc 100µm có thể quan sát được bằng kính hiển vi quang học.
Ví dụ:
- Quan sát bằng mắt thường: tế bào trứng cá, trứng ếch,...
- Quan sát bằng kính hiển vi quang học: tế bào vi khuẩn, tế bào động vật,...
86
Hãy cho biết một số hình dạng của tế bào trong hình 17.3.
Quan sát hình.
Trong hình 17.3, một số hình dạng của tế bào quan sát được là:
- Hình cầu (tế bào trứng, tế bào nhu mô lá).
- Hình trứng (tế bào nấm men).
- Hình sợi (tế bào cơ người).
- Hình đĩa dẹt, lõm 2 mặt (tế bào hồng cầu).
- Hình sao nhiều cạnh (tế bào thần kinh).
- Hình chữ nhật (tế bào biểu bì, tế bào mạch dẫn).
- Hình thoi (tế bào trùng roi).
- Hình trụ (tế bào vi khuẩn E.coli).
86
Sự khác nhau về kích thước và hình dạng của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật.
Tế bào cấu trúc nên cơ thể sinh vật, nó có chức năng nhất định phục vụ cho hoạt động sống của cơ thể.
Sự khác nhau về kích thước và hình dạng của tế bào phù hợp với từng chức năng mà tế bào đảm nhận giúp cho cơ thể sống trao đổi chất, và chuyển hóa năng lượng, sinh trưởng, phát triển, vận động, cảm ứng, sinh sản.
- Tế bào biểu bì hình đa giác: xếp sát nhau, phủ kín bề mặt cơ thể.
- Tế bào hồng cầu hình đĩa lõm: dễ kết hợp với phân tử ôxi, cacbonic.
87
Quan sát hình 17.4, 17.5 và trả lời câu hỏi:
Nhận biết các thành phần có ở tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.
Quan sát hình.
Thành phần có cả ở tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực là: màng tế bào, chất tế bào.
87
Hãy chỉ ra điểm khác biệt giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.
Điểm khác biệt giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực là: tế bào nhân thực có nhân chính thức, có các bào quan có màng bao bọc (ti thể, lục lạp, gôngi...), còn tế bào nhân sơ thì không có.
87
Quan sát hình 17.4, 17.5 và trả lời câu hỏi: Thành phần nào có trong tế bào thực vật mà không có trong tế bào động vật?
Thành phần có trong tế bào thực vật mà không có trong tế bào động vật là:
- Lục lạp: Tế bào thực vật có lục lạp nên có khả năng quang hợp, tế bào động vật không có lục lạp nên không có khả năng quang hợp.
- Thành tế bào: Tế bào thực vật có thành cellulose bao bọc bên ngoài màng tế bào giúp tế bào thực vật được cứng chắc.
87
Xác định chức năng các thành phần của tế bào bằng cách nối mỗi thành phần cấu tạo ở cột A với một chức năng ở cột B.
1-b
2-c
3-a
87
Tại sao thực vật có khả năng quang hợp.
Dựa vào cấu tạo của tế bào thực vật.
Bởi vì trong tế bào của thực vật có thành phần lục lạp, đây là bào quan chứa sắc tố có khả năng hấp thụ năng lượng ánh sáng để quang hợp.
88
Quan sát hình 17.6a, 17.6b, cho biết dấu hiệu nào cho thấy sự lớn lên của tế bào?
Quan sát hình.
Dấu hiệu cho thấy sự lớn lên của tế bào: các tế bào có sự thay đổi về kích thước và hình dạng.
88
Quan sát hình 17.7a, 17.7b hãy chỉ ra dấu hiệu cho thấy sự sinh sản của tế bào.
Quan sát hình.
Dấu hiệu cho thấy sự sinh sản của tế bào: tế bào phân chia thành các tế bào con khác. Từ một tế bào mẹ phân chia thành 2 tế bào con.
88
Hãy tính số tế bào con được tạo ra ở lần sinh sản thứ I, II, III của tế bào trong sơ đồ hình 17.8. Từ đó, xác định số tế bào con được tạo ra ở lần sinh sản thứ n
Từ 1 tế bào qua một lần sinh sản luôn tạo ra 2 tế bào con.
Số tế bào được tạo ra lần thứ I: 2 tế bào
Số tế bào được tạo ra lần thứ II: 4 tế bào
Số tế bào được tạo ra lần thứ III: 8 tế bào
Số tế bào tạo ra lần thứ n: số tế bào = ax2n
Trong đó, n là số lần sinh sản, a là số tế bào đầu tiên tham gia vào sinh sản.
89
Em bé 1 tuổi có thể nặng 10kg, khi trưởng thành có thể nặng 50kg, theo em, sự thay đổi này do đâu?
Cơ thể gia tăng kích thước (trọng lượng) mà cơ thể được cấu tạo từ các tế bào.
Do các tế bào trong cơ thể thực hiện trao đổi chất để lớn lên đến một kích thước nhất định.
89
Quan sát hình 17.8, 17.9, hãy cho biết sự phân chia của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật?
Quan sát hình.
Sự phân chia của tế bào là cơ sở cho sự lớn lên của sinh vật, giúp thay thế các tế bào bị tổn thương hoặc tế bào chết ở sinh vật.
89
Vì sao khi thằn lằn bị đứt đuôi, đuôi của nó có thể được tái sinh?
Đuôi thằn lằn được cấu tạo từ các tế bào.
Bởi vì tế bào ở gốc đuôi con thằn lằn lớn lên và sinh sản, giúp nó thay thế tế bào đã mất đi ở phần đuôi bị đứt, từ đó thằn lằn có thể mọc lại chiếc đuôi mới.
89
Quan sát cấu tạo tế bào thực vật trong hình bên và trả lời các câu hỏi sau:
a, Thành phần nào là màng tế bào?
A. (1)
B. (2)
C. (3)
D. (4)
b, Thành phần nào có chức năng điều khiển hoạt động của tế bào?
A. (1)
B. (2)
C. (3)
D. (4)
Quan sát hình.
1 – màng tế bào,
2 – chất tế bào,
3 – Nhân,
4 – Lục lạp
a, Chọn đáp án A.
b, Chọn đáp án C. Nhân tế bào có chức năng điều khiển hoạt động của tế bào.
89
Vẽ và chú thích các thành phần chính của tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.
89
Sự sinh sản của tế bào có ý nghĩa gì đối với sinh vật?
Tế bào không thể luôn tăng kích thước và luôn tồn tại mãi được, chúng cũng sẽ lão hóa, bị tổn thương và chết đi. Khi đó cơ thể của chúng ta sẽ cần những tế bào mới để thay thế.
Ý nghĩa của sự sinh sản tế bào:
- Là cơ sở giúp sinh vật có thể lớn lên và phát triển.
- Giúp thay thế các tế bào tổn thương hoặc tế bào chết ở sinh vật (sự lành lại của các vết thương).
