71
Ở bài 14 em đã được học các loại lương thực - thực phẩm. Chúng ở dạng tinh khiết hay hỗn hợp?
- Chất tinh khiết: được tạo nên từ 1 chất duy nhất
- Hỗn hợp: được tạo nên từ 2 hay nhiều chất
Các lương thực - thực phẩm ở dạng hỗn hợp
Ví dụ:
+ Khoai ngoài tinh bột còn có những chất dinh dưỡng khác như: chất xơ, nước, protein...
+ Trứng ngoài protein còn có những chất dinh dưỡng khác như: canxi, nước,...
71
Em có nhận xét gì về số lượng các chất có trong nước cất, bình khí oxygen y tế, sản phẩm đường tinh luyện và muối tinh? Các chất đó ở thể nào?
Các chất có thể tồn tại ở 3 thể: rắn, lỏng, khí
71
Đường có vị ngọt, muối ăn có vị mặn, nước sôi ở 100 độ C, và khí oxygen hóa lỏng ở -183 độ C. Theo em, nếu lẫn những tạp chất khác thì những tính chất trên có thay đổi không?
Mỗi chất đều có tính chất nhất định và khác nhau
Nếu như có lẫn thêm những tạp chất khác, chúng sẽ làm cho các thông số trên bị thay đổi.
Ví dụ: Hòa đường vào trong nước sẽ làm giảm độ ngọt của đường.
72
Bột canh có phải là chất tinh khiết không? Em hãy liệt kê các thành phần tạo nên bột canh được dùng làm gia vị trong bữa ăn của gia đình em.
Chất tinh khiết được tạo ra từ 1 chất duy nhất
- Bột canh không phải là chất tinh khiết
- Các thành phần tạo nên bột canh bao gồm: muối, hạt tiêu, mì chính, đường…
72
Nếu có đủ nguyên liệu, em làm thế nào để có bột canh? Nếu bớt một trong các thành phần của bột canh thì vị có thay đổi không? Giải thích
- Nếu có đủ các nguyên liệu, em sẽ trộn các nguyên liệu đó theo một tỉ lệ thích hợp để tạo nên bột canh
- Nếu bớt một trong các thành phần của bột canh thì vị sẽ thay đổi. Lí do là mùi vị bột canh được tạo nên bởi hỗn hợp các chất thành phần có trong nó, nếu bớt một trong các thành phần này, đương nhiên sẽ làm thay đổi thành phần phù hợp của bột canh dẫn đến vị có sự đổi khác.
72
Quan sát hình 15.3, em hãy cho biết nước khoáng thiên nhiên có phải là nước nguyên chất không ? Giải thích.
Chất tinh khiết (chất nguyên chất) được tạo ra từ một chất duy nhất
- Nước khoáng thiên nhiên không phải là nước nguyên chất,
- Do trong nước khoáng còn có nhiều thành phần của các chất khác (học sinh có thể tham khảo thành phần trên bao bì chai nước khoáng thiên nhiên)
73
Từ thí nghiệm 1, hãy cho biết các chất lỏng có hòa tan trong nhau không?
Thí nghiệm 1: Tạo hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất
Bước 1: Lấy 2 ống nghiệm, thêm nước cất đến ⅓ ống
Bước 2: Lần lượt cho 1 thìa ethanol vào ống nghiệm thứ 1 và một thìa dầu ăn vào ống nghiệm thứ 2
Bước 3: Lắc đều hai ống nghiệm, để yên và quan sát hiện tượng
TH1: Đối với ống nghiệm có thêm ethanol thì 2 chất lỏng có hòa tan vào nhau
TH2: Đối với ống nghiệm có thêm dầu ăn thì 2 chất lỏng không hòa tan vào nhau.
73
Quan sát hình 15.4, em hãy nhận xét về sự phân bố thành phần các chất có trong hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất?
- Trong hỗn hợp đồng nhất: Các thành phần phân bố đồng đều ở mọi vị trí
- Trong hỗn hợp không đồng nhất: các thành phần phân bố không đều xét trên toàn hỗn hợp
73
Em hãy lấy ví dụ về hỗn hợp đồng nhất và hỗn hợp không đồng nhất
- Hỗn hợp đồng nhất: là hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp không đồng nhất: là hỗn hợp có thành phần không giống nhau trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp đồng nhất: nước đường, nước muối, không khí, cô ca…
- Hỗn hợp không đồng nhất: hỗn hợp cát- nước, hỗn hợp xăng - nước, hỗn hợp dầu ăn - nước...
74
Em hãy kể tên một số chất rắn tan được trong nước, một số chất rắn không tan được trong nước mà em biết
- Chất rắn tan trong nước: đường, muối, xê sủi, baking sô đa, …
- Chất rắn không tan trong nước: cát, hạt chống ẩm, đá vôi, thủy tinh, …
74
Thí nghiệm 2, em hãy hoàn thành thông tin theo mẫu bảng 15.1
| Ống nghiệm | Chất tan | Hiện tượng quan sát | Giải thích |
|---|---|---|---|
| 1 | Muối ăn | Hỗn hợp đồng nhất | Muối ăn tan trong nước |
| 2 | Đường | Hỗn hợp đồng nhất | Đường tan trong nước |
| 3 | Bột mì | Hỗn hợp không đồng nhất | Bột mì không tan trong nước |
| 4 | Cát | Hỗn hợp không đồng nhất | Cát không tan trong nước |
| 5 | Thuốc tím | Hỗn hợp đồng nhất | Thuốc tím tan trong nước |
| 6 | Iodine | Hỗn hợp không đồng nhất | Iodine không tan trong nước |
75
Tiến hành thí nghiệm 3 và hoàn thành kết quả theo mẫu bảng 15.2
| Cốc | Điều kiện tiến hành thí nghiệm | Thời gian |
|---|---|---|
| 1 | Nước lạnh + đường viên | 4 phút |
| 2 | Nước ở nhiệt độ thường + đường viên | 3 phút |
| 3 | Nước nóng + đường viên | 2 phút |
| 4 | Nước nóng + đường viên + khuấy đều | 1 phút |
| 5 | Nước nóng + đường nghiền nhỏ + khuấy đều | 30 giây |
75
Đường ở cốc nào sẽ tan nhanh nhất, chậm nhất? Giải thích?
- Đường ở cốc số 1 tan chậm nhất:
+ Viên đường to khiến cho sự hòa tan các phân tử đường vào nước sẽ khó khăn hơn nhiều so với các viên đường nhỏ
+ Nước lạnh sẽ làm giảm sự chuyển động của các phân tử đường và nước khiến cho sự hòa lẫn vào nhau của đường và nước khó khăn hơn so với việc ta sử dụng nước nóng
+ Đồng thời không được khuấy đều nên các phân tử đường khó khăn xen vào giữa các phân tử nước nhanh chóng
- Đường ở cốc số 5 tan nhanh nhất:
+ Viên đường nhỏ khiến cho sự hòa tan các phân tử vào nước sẽ dễ dàng hơn so với việc sử dụng các viên đường to
+ Nước nóng sẽ làm tăng sự chuyển động giữa các phân tử khiến cho sự hòa tan của đường và nước dễ dàng hơn so với việc sử dụng nước lạnh
+ Đồng thời được khuấy đều nên các phân tử đường dễ dàng xen vào giữa các phân tử nước nhanh chóng
76
Khi em mở nắp chai nước ngọt để rót vào cốc (hình 15.7) thì thấy bọt khí tạo ra và nghe tiếng xì xèo ở miệng cốc. Em hãy giải thích hiện tượng này
Nguyên nhân do khí carbon dioxide được nén trong chai nước ngọt này nên áp suất trong chai nước cao hơn áp suất bên ngoài. Khi ta mở chai nước sẽ nghe thấy tiếng xì xèo và bọt khí thoát ra là hiện tượng bọt khí thoát ra nhằm làm giảm áp suất trong chai nước để cân bằng với áp suất bên ngoài
76
Từ thí nghiệm 1, em hãy cho biết dầu ăn và ethanol, chất nào tan hoàn toàn trong nước? Hỗn hợp thu được và đồng nhất hay không đồng nhất?
- Dầu ăn không tan trong nước
- Ethanol tan được trong nước
- Cho dầu ăn vào nước thu được hỗn hợp không đồng nhất
- Cho etanol vào nước thu được hỗn hợp đồng nhất
- Ethanol là chất tan hoàn toàn trong nước. Hỗn hợp thu được là hỗn hợp đồng nhất.
76
Ở thí nghiệm 2, những chất rắn tan trong nước tạo thành hỗn hợp đồng nhất hay không đồng nhất?
Những chất rắn tan trong nước tạo thành dung dịch đồng nhất là: muối ăn, đường, thuốc tím.
76
Dựa vào hình 15.8 em hãy mô tả quá trình tạo ra dung dịch
Quá trình tạo ra dung dịch: Cho chất tan (đường, muối, …) vào dung môi (nước) khuấy đều đến khi chất tan tan hoàn toàn vào dung môi (nước) ta thu được dung dịch
77
Em hãy lấy ví dụ chất tan trong dung môi này mà không tan trong dung môi khác
Ví dụ: Muối ăn cho vào dung môi là nước thì tan, nhưng cho vào dung môi là dầu ăn thì không tan.
77
Hằng năm khi mùa lũ về, trên các sông lại có sự bồi đắp thêm chất dinh dưỡng cho đất vùng đồng bằng nơi chúng chảy qua? Em có biết tại sao lại có hiện tượng này?
- Bởi vì khi có lũ về, nước chảy qua đem theo và để lại ở vùng đất đồng bằng một hỗn hợp không đồng nhất các chất gọi chung là phù sa.
- Phù sa là sản phẩm của sự phong hóa các loại đất đá, bị vụn bở, chứa nhiều hỗn hợp các chất, khoáng chất dinh dưỡng, chúng bồi đắp thêm sự màu mỡ cho các vùng đất đồng bằng ven sông.
78
Món xốt mayonnaise em yêu thích sử dụng trong các món salad có thể tự chế biến ở nhà với các nguyên liệu đơn giản trong hình 15.10 bằng cách đánh trứng và dầu ăn thành một hỗn hợp đồng nhất nhưng không tan trong nhau. Theo em hỗn hợp xốt mayonnaise là một dung dịch, huyền phù hay một dạng khác?
- Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi.
- Huyền phù: hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Nhũ tương: hỗn hợp không đồng nhất gồm nhiều chất lỏng không tan vào nhau
Hỗn hợp mayonnaise là một dạng khác, không phải huyền phù mà là nhũ tương.
79
Em hãy lấy một số ví dụ về huyền phù, nhũ tương mà em biết trong thực tế
- Huyền phù: hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Nhũ tương: hỗn hợp không đồng nhất gồm nhiều chất lỏng không tan vào nhau
- Huyền phù: bùn và nước, phù sa và nước, bột sắn pha trong nước
- Nhũ tương: dầu giấm, bơ, hỗn hợp lòng đỏ trứng và lòng trắng trứng …
79
Từ các hình 15.11 đến 15.13, hãy phân biệt dung dịch, huyền phù và nhũ tương
- Khi ta khuấy đều các hỗn hợp dung dịch, huyền phù, nhũ tương để yên một lúc:
+ Dung dịch: chất tan tan vào nước, tạo thành dung dịch đồng nhất
+ Huyền phù: Sau khi để lại một lúc, xuất hiện chất rắn lắng xuống đáy
+ Nhũ tương: Sau khi để lại một lúc, xuất hiện chất lỏng phân bố không đồng nhất vào với nhau
79
Hãy phân biệt hai dạng hỗn hợp: cát trong nước biển và muối trong nước biển
- Huyền phù: hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Dung dịch: hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi
- Phân biệt: cát trong nước biển là huyền phù bởi vì nếu cho cát vào nước khuấy lên để một lúc sau sẽ thấy cát lắng xuống bên dưới đáy
- Ngược lại, muối khi cho vào nước là dung dịch vì nó tan trong nước tạo thành dung dịch đồng nhất
79
Vào mùa hè, chúng ta thường pha nước chanh đường có đá để giải khát. Theo em nên hòa tan đường vào nước ấm cho đá hay cho đá vào trước rồi mới cho đường
Độ tan của chất rắn phụ thuộc vào nhiệt độ
Theo em nên hòa tan đường vào nước ấm trước vì độ hòa tan phụ thuộc vào nhiệt độ. Nhiệt độ cao thì hòa tan chất rắn sẽ dễ dàng và nhanh hơn
80
Hãy hoàn thành thông tin theo mẫu ở bảng sau:
Chất tinh khiết: được tạo ra từ một chất duy nhất
Hỗn hợp: được tạo ra khi hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau
Hỗn hợp đồng nhất là hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong toàn bộ hỗn hợp
Hỗn hợp không đồng nhất là hỗn hợp có thành phần không giống nhau trong toàn bộ hỗn hợp
| Đối tượng nghiên cứu | Thành phần | Chất tinh khiết hay hỗn hợp | Hỗn hợp đồng nhất hay không đồng nhất |
|---|---|---|---|
| Nước cất | Nước | Chất tinh khiết | Đồng nhất |
| Nước biển | Nước, muối | Hỗn hợp | Đồng nhất |
| Cà phê sữa | Nước, cà phê, sữa | Hỗn hợp | Đồng nhất |
| Khí oxygen | Oxygen | Chất tinh khiết | Đồng nhất |
| Không khí | Oxygen, nitrogen,carbon dioxide, argon, hơi nước và một số chất khác | Hỗn hợp | Đồng nhất |
| Vữa xây dựng | Cát,xi măng, nước và một số chất khác. | Hỗn hợp | Không đồng nhất |
80
Hãy cho biết một số hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất thường gặp (không lấy những ví dụ có trong bài học)
- Hỗn hợp đồng nhất: là hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp không đồng nhất: là hỗn hợp có thành phần không giống nhau trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp đồng nhất: nước hoa, sữa tươi,
- Hỗn hợp không đồng nhất: kem đánh răng, soda, bột ngọt…
80
Cho các từ sau: chất tinh khiết, hỗn hợp, đồng nhất, không đồng nhất, oxygen, carbon dioxide. Xác định từ phù hợp để hoàn thành câu dưới đây:
Nước uống có gas là một (1)… gồm đường, màu thực phẩm, hương liệu, chất bảo quản và khí (2)… tan trong nước tạo thành hỗn hợp (3)…
(1) hỗn hợp
(2) carbon dioxide
(3) đồng nhất
80
Sữa magie (magnesium hydroxide lơ lửng trong nước) được dùng làm thuốc trong y học để chữa bệnh khó tiêu, ợ chua. Sữa magie thuộc loại
A. dung dịch
B. huyền phù
C. nhũ tương
D. hỗn hợp đồng nhất
- Dung dịch: là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi
- Huyền phù: là hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Nhũ tương: là hỗn hợp không đồng nhất gồm nhiều chất lỏng không tan
- Hỗn hợp đồng nhất: là hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong hoàn toàn hỗn hợp
Ta nhận thấy trong sữa magie có magnesium hydroxide lơ lửng trong nước. Để yên trong một khoảng thời gian, sẽ thấy một phần sữa lắng xuống đáy
=> Đó là một dạng của huyền phù
Đáp án B
80
Cho các từ sau: lắc đều, huyền phù, nhũ tương, hai lớp. Em hãy tìm từ phù hợp với các chỗ trống để hoàn thành các câu dưới đây:
Dầu giấm mẹ em thường trộn salad là (1)… Khi để yên lâu ngày, lọ dầu giấm thường phân thành (2)… lớp chất lỏng. Trước khi dùng dầu giấm chúng ta cần phải (3)….
- Huyền phù: hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Nhũ tương: hỗn hợp không đồng nhất gồm nhiều chất lỏng không tan vào nhau
(1) nhũ tương
(2) hai lớp
(3) lắc đều
80
Cho các từ: Hỗn hợp đồng nhất, hỗn hợp không đồng nhất, nhũ tương, huyền phù, dung dịch, sương, bụi, bọt. Chọn từ phù hợp điền vào các ô từ (1) đến (6) trong sơ đồ dưới đây:
- Hỗn hợp đồng nhất: hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp không đồng nhất: hỗn hợp có thành phần không giống nhau trong toàn bộ hỗn hợp
- Dung dịch: hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi
- Huyền phù: hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng
- Nhũ tương: hỗn hợp không đồng nhất gồm nhiều chất lỏng không tan vào nhau
(1) Hỗn hợp không đồng nhất
(2) huyền phù
(3) dung dịch
(4) bọt
(5) bụi
(6) sương
