Bài 11 : Muối

- Một số tính chất hoá học của muối:

+ Dung dịch muối tác dụng với kim loại;

+ Muối tác dụng với dung dịch acid;

+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base;

+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối.

- Muối có thể được điều chế bằng một số phương pháp như:

+ Dung dịch acid tác dụng với base;

+ Dung dịch acid tác dụng với oxide base;

+ Dung dịch acid tác dụng với muối;

+ Oxide acid tác dụng với dung dịch base;

+ Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối.

1. Điểm khác nhau giữa thành phần phân tử của acid (chất phản ứng) và muối (chất sản phẩm) là phần tử mang điện dương (cation).

Điểm chung của các phản ứng ở Bảng 11.1 là đều có sự thay thế ion H+ của acid bằng ion kim loại.

2. Cách gọi tên muối gồm có cation kim loại và anion gốc acid:

Tên kim loại (hoá trị, đối với kim loại có nhiều hoá trị) + tên gốc acid.

Potassium sulfate: \(K_2SO_4;\)

Sodium hydrogensulfate: \(NaHSO_4;\)

Sodium hydrogencarbonate: \(NaHCO_3\);

Sodium chloride: \(NaCl\);

Sodium nitrate: \(NaNO_3\);

Calcium hydrogenphosphate: \(CaHPO_4;\)

Magnesium sulfate:\( MgSO_4\);

Copper(II) sulfate: \(CuSO_4\).

\(\mathrm{AlCl}_3\): aluminium chloride;
\(\mathrm{KCl}\) : potassium chloride;
\(\mathrm{Al}_2\left(\mathrm{SO}_4\right)_3\) : aluminium sulfate;
\(\mathrm{MgSO}_4\) : magnesium sulfate;
\(\mathrm{NH}_4 \mathrm{NO}_3\) : ammonium nitrate;
\(\mathrm{NaHCO}_3\) : sodium hydrogencarbonate.

- Một số phương trình hoá học của phản ứng tạo thành muối \(\mathrm{KCl}\) :
\(\begin{aligned}& 2 \mathrm{~K}+2 \mathrm{HCl} \rightarrow 2 \mathrm{KCl}+\mathrm{H}_2 \\& \mathrm{KOH}+\mathrm{HCl} \rightarrow \mathrm{KCl}+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\& \mathrm{K}_2 \mathrm{O}+2 \mathrm{HCl} \rightarrow 2 \mathrm{KCl}+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\& \mathrm{K}_2 \mathrm{CO}_3+2 \mathrm{HCl} \rightarrow 2 \mathrm{KCl}+\mathrm{CO}_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} .\end{aligned}\)
- Một số phương trình hoá học của phản ứng tạo thành muối \(\mathrm{MgSO}_4\) :
\(\begin{aligned}& \mathrm{Mg}+\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{MgSO}_4+\mathrm{H}_2 \\& \mathrm{Mg}(\mathrm{OH})_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{MgSO}_4+2 \mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\& \mathrm{MgO}+\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{MgSO}_4+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\& \mathrm{MgCO}_3+\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{MgSO}_4+\mathrm{CO}_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} .\end{aligned}\)

1.+ Ống nghiệm 1:

Hiện tượng: Đinh sắt tan dần, có lớp kim loại màu đỏ bám ngoài đinh sắt; Dung dịch trong ống nghiệm nhạt màu dần.

Phương trình hoá học: \(Fe + CuSO_4 → FeSO_4 + Cu.\)

+ Ống nghiệm 2:

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

Phương trình hoá học: \(BaCl_2 + H_2SO_4 → BaSO_4 + 2HCl.\)

+ Ống nghiệm 3:

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

Phương trình hoá học: \(BaCl_2 + Na_2SO_4 → BaSO_4 + 2NaCl.\)

+ Ống nghiệm 4:

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa xanh, dung dịch nhạt màu dần.

Phương trình hoá học: \(CuSO_4 + 2NaOH → Cu(OH)_2 + Na_2SO_4.\)

2. Một số tính chất hoá học của muối:

- Dung dịch muối có thể tác dụng với một số kim loại tạo thành muối mới và kim loại mới. Ví dụ: \(Fe + CuSO_4 → FeSO_4 + Cu.\)

- Muối có thể tác dụng với một số dung dịch acid tạo thành muối mới và acid mới. Sản phẩm của phản ứng tạo thành có ít nhất một chất là chất khí/ chất ít tan/ không tan … Ví dụ: \(BaCl_2 + H_2SO_4 → BaSO_4 + 2HCl.\)

- Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base tạo thành muối mới và base mới, trong đó có ít nhất một sản phẩm là chất khí/ chất ít tan/ không tan … Ví dụ:

\(CuSO_4 + 2NaOH → Cu(OH)_2 + Na_2SO_4.\)

- Hai dung dịch muối tác dụng với nhau tạo thành hai muối mới, trong đó có ít nhất một muối không tan hoặc ít tan. Ví dụ:

\(BaCl_2 + Na_2SO_4 → BaSO_4 + 2NaCl.\)

(“×”: xảy ra phản ứng; “-”: không xảy ra phản ứng)

Phương trình hoá học:

\(\begin{aligned} & \mathrm{Ca}\left(\mathrm{NO}_3\right)_2+\mathrm{Na}_2 \mathrm{CO}_3 \rightarrow \mathrm{CaCO}_3+2 \mathrm{NaNO}_3 \\ & \mathrm{Ca}\left(\mathrm{NO}_3\right)_2+\mathrm{Na}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{CaSO}_4+2 \mathrm{NaNO}_3 \\ & \mathrm{BaCl}_2+\mathrm{Na}_2 \mathrm{CO}_3 \rightarrow \mathrm{BaCO} \mathrm{CO}_3+2 \mathrm{NaCl} \\ & \mathrm{BaCl}_2+\mathrm{Na}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{BaSO}_4+2 \mathrm{NaCl} \\ & 2 \mathrm{HNO}_3+\mathrm{Na}_2 \mathrm{CO}_3 \rightarrow 2 \mathrm{NaNO}_3+\mathrm{CO}_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} . \end{aligned}\)

- Tính chất của oxide:
+ Oxide base tác dụng với acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{CaO}+2 \mathrm{HCl} \rightarrow \mathrm{CaCl}_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} .\)
+ Oxide acid tác dụng với dung dịch base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{SO}_2+2 \mathrm{NaOH} \rightarrow \mathrm{Na}_2 \mathrm{SO}_3+\mathrm{H}_2 \mathrm{O}\)

- Tính chất của acid:
+ Tác dụng với kim loại tạo thành muối và khí. Ví dụ:
\(\mathrm{Fe}+2 \mathrm{HCl} \rightarrow \mathrm{FeCl}_2+\mathrm{H}_2\)
+ Tác dụng với base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{HCl}+\mathrm{NaOH} \rightarrow \mathrm{NaCl}+\mathrm{H}_2 \mathrm{O}\).
+ Tác dụng với oxide base tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4+\mathrm{Na}_2 \mathrm{O} \rightarrow \mathrm{Na}_2 \mathrm{SO}_4+\mathrm{H}_2 \mathrm{O}\).
+ Tác dụng với muối tạo thành muối mới và acid mới. Ví dụ:
\(\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4+\mathrm{BaCl}_2 \rightarrow \mathrm{BaSO}_4+2 \mathrm{HCl}\).
- Tính chất của base:
+ Tác dụng với acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{Ca}(\mathrm{OH})_2+\mathrm{H}_2 \mathrm{SO}_4 \rightarrow \mathrm{CaSO}_4+2 \mathrm{H}_2 \mathrm{O}\).
+ Tác dụng với oxide acid tạo thành muối và nước. Ví dụ:
\(\mathrm{Ca}(\mathrm{OH})_2+\mathrm{CO}_2 \rightarrow \mathrm{CaCO}_3+\mathrm{H}_2 \mathrm{O}\).
+ Tác dụng với dung dịch muối tạo thành muối mới và base mới. Ví dụ:
\(\mathrm{Ca}(\mathrm{OH})_2+\mathrm{Na}_2 \mathrm{CO}_3 \rightarrow \mathrm{CaCO}_3+2 \mathrm{NaOH}\).