Bài 2: Quy trình trồng trọt

Ta thấy một số yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến cây trồng như:

   + Nhiệt độ, độ ẩm: ánh nắng mặt trời

   + Lượng mưa: H2O

   + Đất: thành phần và tính chất của đất

   + Dinh dưỡng: phân bón, các chất dinh dưỡng có trong đất

   + Thành phần khí quyển: CO2, O2

   + Các vi sinh vật, cây cỏ dại

- Các yếu tố không thể thay đổi: Nhiệt độ, độ ẩm, ánh nắng mặt trời, thành phần khí quyển.

- Các yếu tố có thể thay đổi: cấu trúc của đất và thành phần dinh dưỡng có trong đất, các vi sinh vật, cỏ dại.

   + Làm đất và bón lót

   + Gieo trồng

   + Chăm sóc: Tỉa, dặm cây; Làm cỏ, vun xới; Bón thúc; Tưới, tiêu nước; Phòng trừ sâu bệnh hại

   + Thu hoạch

Làm đất trước khi gieo trồng có lợi cho cây trồng. Vì làm đất giúp cho đất tơi xốp, khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng, đồng thời diệt cỏ dại và mầm mống sâu bệnh, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển tốt.

1. Hình dạng đất thay đổi:

Hình a: Cày đất: làm xáo trộn đất mặt ở độ sâu khoảng 20 – 30 cm.

Hình b: Bừa và đập đất: làm nhỏ đất, thu gom cỏ dại, trộn đều phân và san phẳng mặt ruộng

Hình c: Lên luống: chống ngập úng, tạo tầng đất dày cho cây sinh trưởng, phát triển.

2. Các công cụ được sử dụng để làm đất là: máy cày, máy bừa, máy tạo luống, trâu cày, bừa, cuốc, xẻng.

- Quan sát thực tế ở địa phương sẽ thấy đa số các cây trồng đều được thực hiện các biện pháp làm đất: cày, bừa, lên luống. Ví dụ: cây lúa, cây ngô, cây hoa, cây su hào, cây rau cải

Cần bón lót trước khi gieo trồng là vì nhằm cung cấp chất dinh dưỡng cho cây con ngay khi mới mọc hoặc mới bén rễ.

1. Khái niệm: Thời vụ gieo trồng là khoảng thời gian để gieo trồng đối với mỗi loại cây trồng.

2. Tác dụng: Gieo trồng đúng thời vụ đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt cho năng suất cao; tránh được các rủi ro về thời tiết, sâu bệnh.

1. Ở địa phương em có 3 vụ gieo trồng là: 

   + Vụ xuân hè;

   + Vụ hè thu;

   + Vụ đông xuân

2. Một số loại cây trồng được gieo trồng vào thời vụ đó là:

   + Vụ xuân hè: lúa, ngô, cây cà chua, dưa chuột, bầu mướp, …

   + Vụ hè thu: cây ổi, cây vải, lúa, ngô, cà rốt

   + Vụ đông xuân: ngô, khoai, su hào, súp lơ, cải bắp, …

- Quan sát hình 2.5, ta thấy có 3 phương thức gieo trồng:

Hình a: phương thức trồng bằng củ;

Hình b: phương thức gieo hạt

Hình c: phương thức trồng bằng cây con

Hình d: phương thức trồng bằng hom, cành.

Hình a: Làm cỏ: Ta sử dụng tay đã mang găng tay hoặc sử dụng dầm để nhặt bỏ cỏ dại, diệt cỏ dại xen lẫn cây trồng.

Hình b: Vun xới: Cuốc thêm đất vào gốc cây, làm cho đất tơi xốp

- Quan sát Hình 2.7, ta thấy có 3 thời điểm cần bón thúc lúa: 

   + Bón thúc đẻ nhánh

   + Bón thúc đón đòng

   + Bón thúc nuôi hạt.

Vì trong các thời điểm này cây lúa cần nhiều dinh dưỡng để cây sinh trưởng, phát triển tốt.

1. Căn cứ vào cách bón phân, có 4 hình thức bón phân: 

Hình a: Bón theo hốc

Hình b: Bón theo hàng

Hình c: Bón phun qua lá

Hình d: Bón vãi

2. So sánh ưu, nhược điểm của các hình thức bón phân

Có 4 phương pháp tưới cho cây trồng:

   + Tưới tràn: cho nước chảy tràn trên mặt ruộng.

   + Tưới rãnh: cho nước chảy vào rãnh, nước thấm vào luống tới rễ cây.

   + Tưới phun mưa: nước được phun thành hạt nhỏ tỏa ra như mưa bằng hệ thống vòi tưới phun.

   + Tưới nhỏ giọt hoặc tưới ngầm: dùng hệ thống ống dẫn nước có đục lỗ theo khoảng cách cây, nước trong ống sẽ đi qua lỗ nhỏ này thấm đến bộ rễ.

1. Quan sát Hình 2.9, ta thâý:

Hình a: Tưới phun mưa

Hình b: Tưới nhỏ giọt hoặc tưới ngầm

Hình c: Tưới tràn

Hình d: Tưới rãnh

2. Phương pháp tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước nhất. Vì: tưới nhỏ giọt hay tưới ngầm ta dùng hệ thống ống dẫn nước có đục lỗ theo khoảng cách cây, nước trong ống sẽ đi qua lỗ nhỏ này thấm đến bộ rễ. Việc làm này sẽ tránh làm thất thoát mất nước.

Tưới theo rãnh: cây chè, cây khoai lang, cây chè

Tưới tràn: cây lúa

Tưới phun mưa: cây chè, cây rau cải, cây khoang lang, cây hoa phong lan

Tưới nhỏ giọt hoặc tưới ngầm: cây chè

1. Đọc nội dung Phòng trừ sâu bệnh hại, ta thấy có 4 biện pháp:

   + Biện pháp canh tác: vệ sinh đồng ruộng, làm đất, sử dụng giống chống chịu sâu, bệnh, luân canh, xen canh, … để ngăn ngừa và giảm thiệt hại do các loài sâu bệnh gây ra.

   + Biện pháp vật lí, cơ giới: bẫy bả, bắt bằng tay, bao quả, che lưới, …

   + Biện pháp hóa học: sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học như thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh, … để tiêu diệt sâu bệnh.

   + Biện pháp sinh học: sử dụng các loài sinh vật hay sản phẩm hoạt động của chúng để phòng trừ sâu bệnh (bọ rùa, ong mắt đỏ, vi khuẩn Bt, chế phẩm thảo mộc, …).

2. Một số biện pháp canh tác: vệ sinh đồng ruộng, làm đất, sử dụng giống chống chịu sâu, bệnh, luân canh, xen canh, … để ngăn ngừa và giảm thiệt hại do các loài sâu bệnh gây ra.

1. Quan sát Hình 2.10 và đọc nội dung Phòng trừ sâu bệnh hại để trả lời:

Biện pháp canh tác: xen canh (Hình b), giống lúa kháng bệnh bạc lá (Hình d)

Biện pháp vật lí, cơ giới: Bao quả (Hình c), bẫy dính màu vàng phòng trừ rầy, rệp (Hình g)

Biện pháp sinh học: bọ rùa ăn rệp hại cây trồng (Hình a)

Biện pháp hóa học: Phun thuốc trừ sâu hóa học (Hình e)

2. Nên ưu tiên sử dụng nhóm biện pháp canh tác, vật lí cơ giới và sinh học. Vì các biện pháp này không gây hại cho con người, cho sinh vật có lợi, cho môi trường.

1. Khi tiếp xúc với thuốc hóa học trừ sâu, bệnh, phải thực hiện nghiêm chỉnh các quy định về an toàn lao động (đeo khẩu trang, đi găng tay, giày, ủng, đeo kính, mặc áo dài tay, quần dài, đội mũ, …).

2. Sau khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, cần phải súc rửa bình phun, dụng cụ phun sạch sẽ, đổ nước thải và bao bì thuốc trừ sâu ra đúng nơi quy định để không gây ô nhiễm môi trường nước, đất.

1. Ý nghĩa của thu hoạch đúng thời điểm: để đảm bảo số lượng và chất lượng của nông sản, cần chú ý phải thu hoạch nhanh gọn và cẩn thận.

2. Tùy theo loại cây trồng mà co cách thu hoạch khác nhau: hái, nhổ, đào và cắt.

1. Quan sát Hình 2.11, ta thấy có 2 phương pháp thu hoạch:

   + Hình a: Phương pháp thủ công: hái

   + Hình b: Phương pháp cơ giới: hái

   + Hình c: Phương pháp cơ giới: cắt

   + Hình d: Phương pháp cơ giới: nhổ

   + Hình e: Phương pháp thủ công: nhổ

   + Hình g: Phương pháp thủ công: cắt

2. Thu hoạch bằng máy móc áp dụng hiệu quả nhất trong trường hợp nông trại có quy mô lớn, tốn nhiều sức người.

- Đọc nội dung mục 3, trả lời:

1. Thời vụ gieo trồng thích hợp cho cây cải xanh là vụ đông xuân.

2. Loại đất thích hợp trồng cây cải xanh: đất tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoạch đất chuyên dụng trồng rau.

3. Nên bón lót trước khi trồng cải xanh với loại phân bón hữu cơ với 0.8 – 1.2 kg/m2 thùng xốp.

4. Các phương thức gieo trồng cây cải xanh là gieo hạt hoặc trồng cây con lên đất trồng đã chuẩn bị sẵn, với khoảng cách từ 5 đến 10 cm.

5. Nên thu hoạch cây cải xanh vào thời gian sau khi trồng 20 ngày

6. Phải xử lí đất sau khi thu hoạch để trồng được đợt tiếp theo: cần nhặt hết rễ, phơi đất một ngày, bổ sung thêm đất và phân hữu cơ.

- HS thực hiện việc trồng và chăm sóc cây cải xanh tại nhà theo sách khoa.

- Kế hoạch :

+ Bước 1: Liệt kê vật tư, dụng cụ:

* Thùng xốp đảm bảo thoát nước tốt.

* Hạt giống: có thể mua ở chợ hoặc siêu thị.

* Đất trồng: đất tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất chuyên dụng trồng rau.

* Phân hữu cơ: phân chuồng ủ hoai mục, phân trùn quế, hoặc phân hữu cơ vi sinh, …

* Phân bón lá: dịch trùn quế, dịch cá, đậu tương ngâm, …

* Thuốc trừ sâu sinh học, chế phẩm tỏi - ớt – gừng, …

* Xẻng, dao, bình tưới phun, găng tay.

+ Bước 2: Dự kiến kĩ thuật trồng và chăm sóc

(1) Xác định thời vụ gieo trồng

(2) Chuẩn bị đất trồng

(3) Gieo trồng

(4) Chăm sóc

(5) Thu hoạch và trồng vụ tiếp theo.

+ Bước 3: Tính toán chi phí

Tổng chi phí = Chi phí giống + Chi phí phân bón + Chi phí thuốc bảo vệ thực vật + Chi phí khác

Trong đó: Chi phí = Số lượng x Đơn giá.