Bài 15: Chất tinh khiết - Hỗn hợp

Bài tập 15.1

Trường hợp nào sau đây là chất tinh khiết?

A. Gỗ.

B. Nước khoáng.

C. Sodium chloride.

D. Nước biển.

Gợi ýarrow-down-icon

Chất tinh khiết (chất nguyên chất) được tạo ra từ một chất duy nhất

Đáp ánarrow-down-icon

A: ngoài cellulose còn có lignin và một số chất khác

B: nhiều hợp chất muối và hợp chất lưu huỳnh

C: chỉ chứa sodium chloride

D: ngoài sodium chloride còn có potassium chloride và một số chất khác

=>  Đáp án C

Bài tập 15.2

Để phân biệt chất tinh khiết và hỗn hợp ta dựa vào

A. tính chất của chất.

B. thể của chất.

C. mùi vị của chất.

D. số chất tạo nên.

Gợi ýarrow-down-icon

- Chất tinh khiết được tạo ra từ một chất duy nhất

- Hỗn hợp được tạo ra từ một hay nhiều chất

Đáp ánarrow-down-icon

Chất tinh khiết và hỗn hợp khác nhau ở số chất tạo nên

=> Đáp án D

Bài tập 15.3

Cho hình ảnh sau đây:

a) Theo em nước tinh khiết là chất hay hỗn hợp?

b) Tính chất của nước khoáng có thể thay đổi hay không? Tại sao?

c) Trong hai loại nước trên, loại nước nào tốt cho sức khoẻ hơn?

Gợi ýarrow-down-icon

a) - Chất tinh khiết (chất nguyên chất) được tạo ra từ một chất duy nhất

   - Hỗn hợp được tạo ra khi hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau

b) Tính chất hỗn hợp phụ thuộc vào thành phần hỗn hợp và hàm lượng của chúng

c) Dựa vào hình ảnh để suy ra

Đáp ánarrow-down-icon

a) Nước tinh khiết là nước không có lẫn chất khác => Đó là chất.

b) Nước khoáng là hỗn hợp nên tính chất của nước khoáng có thể thay đổi tùy thuộc vào thành phần các chất trong nước khoáng.

c) Uống nước khoáng tốt hơn vì nó bổ sung khoáng chất cho cơ thể

Bài tập 15.4

Trên một số bình nước khoáng thường có dòng chữ “Nước khoáng tinh khiết”. Theo em, ý nghĩa của dòng chữ này có hợp lí không? Tại sao?

Gợi ýarrow-down-icon

Nước khoáng ngoài nước ra còn chứa nhiều loại muối khoáng thiết yếu cho cơ thể

Đáp ánarrow-down-icon

Ý nghĩa dòng chữ “Nước khoáng tinh khiết” không hợp lí vì đã là nước khoáng thì trong thành phần sẽ có nước và các loại muối khoáng, đây là hỗn hợp chứ không phải chất tinh khiết.

Bài tập 15.5

 Điền khái niệm thích hợp vào bảng sau:

Mô tảKhái niệm
Chất không có lẫn chất khác 
Hai hay nhiều chất trộn lẫn vào nhau 
Hai chất trộn lẫn vào nhau, thành phần các chất ở mọi vị trí trong hỗn hợp giống nhau 
Hai chất trộn lẫn vào nhau, thành phần các chất không giống nhau ở mọi vị trí trong hỗn hợp 
Gợi ýarrow-down-icon

- Chất tinh khiết (chất nguyên chất) được tạo ra từ một chất duy nhất
- Hỗn hợp được tạo ra khi hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau
- Hỗn hợp đồng nhất là hỗn hợp có thành phần giống nhau tại mọi vị trí trong toàn bộ hỗn hợp
- Hỗn hợp không đồng nhất là hỗn hợp có thành phần không giống nhau trong toàn bộ hỗn hợp

Đáp ánarrow-down-icon
Mô tảKhái niệm
Chất không có lẫn chất khácChất tinh khiết
Hai hay nhiều chất trộn lẫn vào nhauHỗn hợp
Hai chất trộn lẫn vào nhau, thành phần các chất ở mọi vị trí trong hỗn hợp giống nhauHỗn hợp đồng nhất
Hai chất trộn lẫn vào nhau, thành phần các chất không giống nhau ở mọi vị trí trong hỗn hợpHỗn hợp không đồng nhất

Bài tập 15.6

Bạn Vinh tiến hành thí nghiệm như sau: Bạn dùng dụng cụ chưng cất để đưa 100 ml nước tới sôi, dẫn hơi nước qua hệ thống làm lạnh để nó ngưng tụ lại tạo thành nước cất. Bạn cho nước cất vào bốn cốc, mỗi cốc 20 ml.  Tiếp theo, bạn cho vào cốc 1, 2, 3, 4 lần lượt 2, 4, 6, 8g muối ăn và khuấy đều. Bạn nhận thấy:

Cốc 1Cốc 2Cốc 3Cốc 4
Hơi mặnMặn hơn cốc 1Mặn hơn cốc 2Mặn hơn cốc 3

 Từ kết quả thí nghiệm trên, em hãy trả lời các câu hỏi dưới đây:

a) Nước muối là chất tinh khiết hay hỗn hợp?

b) Em rút ra kết luận gì về tính chất của hỗn hợp?

c) Làm thế nào để nhận biết một chất tinh khiết?

Gợi ýarrow-down-icon

a) Nước muối bao gồm: nước và muối

b) Tính chất của hỗn hợp phụ thuộc vào tính chất, lượng chất của các chất thành phần

c) Kiểm tra tính chất vật lí của chất

Đáp ánarrow-down-icon

a) Nước muối là hỗn hợp với thành phần bao gồm muối và nước trộn lẫn với nhau.

b) Qua thí nghiệm của bạn Vinh, ta nhận thấy độ mặn của nước muối càng tăng thì lượng muối được sử dụng càng nhiều => Tính chất của hỗn hợp phụ thuộc vào tính chất, lượng chất của các chất thành phần.

c) Để nhận biết một chất là tinh khiết, đơn giản ta có thể kiểm tra dựa vào tính chất vật lí của chất.

VD: Để phân biệt nước cất tinh khiết và nước khoáng, ta có thể đun cạn hai mẫu nước đến 100°C. Ở mẫu nước cất, nước sẽ bay hơi hết và không còn dấu vết gì, còn mẫu nước khoáng vẫn sẽ thấy vết mờ vì lẫn tạp chất.

Bài tập 15.7

Khi sử dụng ấm để đun sôi nước suối hoặc nước máy thì sau một thời gian sử dụng sẽ xuất hiện nhiều cặn trắng bám vào bên trong ấm. Cho biết:

a) Nước suối, nước máy có phải là nước tinh khiết không?

b) Tại sao khi đun nước lấy từ máy lọc nước thì trong ấm ít bị đóng cặn hơn? 

c) Làm thế nào để có thể làm sạch cặn trong ấm.

Gợi ýarrow-down-icon

a) Nước suối, nước máy bao gồm: nước và cặn trắng

b) Máy lọc là để lọc các cặn chất

c) Dùng giấm ăn hoặc chanh

Đáp ánarrow-down-icon

a) Nước suối, nước máy không phải là nước tinh khiết vì ngoài nước còn có thêm các chất khác (chất đóng cặn).

b) Đun sôi nước lấy từ máy lọc sẽ xuất hiện ít cặn trong ấm hơn vì máy lọc đã loại bỏ bớt các chất có trong nước tự nhiên.

c) Nếu có cặn trong ấm, chúng ta có thể dùng giấm ăn hoặc nước chanh để ngâm ấm một thời gian, các chất cặn sẽ tan ra hết.

Bài tập 15.8

Để biết bột calcium carbonate có tan trong nước hay không chúng ta làm thế nào?

Gợi ýarrow-down-icon

Hòa vào trong nước, đổ qua phễu có giấy lọc, đun dung dịch lọc được

Đáp ánarrow-down-icon

Bước 1: Ta lấy bột calcium carbonate hoà vào nước, sau đó đổ hỗn hợp này qua phễu chứa giấy lọc được đặt sẵn trên cốc thuỷ tinh.

Bước 2: Khi lọc xong, đem cô cạn dung dịch lọc thu được và quan sát. Nếu thấy trong cốc không còn chất gì khác thì chứng tỏ calcium carbonate không tan trong nước

Bài tập 15.9

Muốn hoà tan được nhiều muối ăn vào nước, ta không nên sử dụng phương pháp nào dưới đây?

A. Nghiền nhỏ muối ăn.

B. Đun nóng nước.

C. Vừa cho muối ăn vào nước vừa khuấy đều.

D. Bỏ thêm đá lạnh vào.

Gợi ýarrow-down-icon

Muốn chất rắn tan nhanh trong nước, có thể thực hiện một, hai hoặc cả 3 biện pháp sau:

- Khuấy dung dịch

- Đun nóng dung dịch

- Nghiền nhỏ chất rắn

Đáp ánarrow-down-icon

A: nghiền nhỏ chất rắn

B: đun nóng dung dịch

C: khuấy dung dịch

D: làm lạnh dung dịch

=>  Đáp án D

Bài tập 15.10

Đồ thị sau biểu diễn sự phụ thuộc độ tan (kí hiệu là S (g)/ 100 (g) nước) của các chất X, Y, Z, T theo nhiệt độ.

a) Các chất có độ tan tăng theo nhiệt độ là

A. X, Y, Z.

B. Y, Z, T.

C. X, Z, T.

D. X, Y, T.

b) Ở 25 °C, chất có độ tan lớn nhất là

A. X.

B. Y.

C. Z.

D. T.

c) Chất có độ tan phụ thuộc nhiều nhất vào nhiệt độ là

A. T.

B. Z.

C. Y. 

D. X.

Gợi ýarrow-down-icon

a) Chất có độ tan tăng dần theo nhiệt độ: có đường thẳng đi lên

b) Ở 25°C, chất có độ tan lớn nhất: chất có điểm ở 25°C cao nhất

c) Chất có độ tan phụ thuộc nhiều nhất vào nhiệt độ: chất có đường thẳng dốc nhất

Đáp ánarrow-down-icon

a) Các đường thẳng đi lên: X, Z, T

=> Đáp án C

b) Chất có điểm ở 25°C cao nhất: T

=> Đáp án D

c) Chất có đường thẳng dốc nhất: X

=> Đáp án D

Bài tập 15.11

Hỗn hợp nào sau đây không được xem là dung dịch?

A. Hỗn hợp nước đường.

B. Hỗn hợp nước muối.

C. Hỗn hợp bột mì và nước khuấy đều.

D. Hỗn hợp nước và rượu.

Gợi ýarrow-down-icon

Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi

Đáp ánarrow-down-icon

A: Hỗn hợp đồng nhất vì nước hòa tan được đường

B: Hỗn hợp đồng nhất vì nước hòa tan được muối

C: Hỗn hợp không đồng nhất vì nước không hòa tan được bột mì

D: Hỗn hợp đồng nhất vì nước và rượu tan trong nhau

=>  Đáp án C

Bài tập 15.12

Hai chất lỏng không hoà tan vào nhau nhưng khi chịu tác động, chúng lại phân tán vào nhau thì gọi là

A. dung dịch.

B. huyền phù.

C. nhũ tương.

D. chất tinh khiết

Gợi ýarrow-down-icon

Nhũ tương là một hỗn hợp không đồng nhất gồm một hay nhiều chất lỏng phân tán trong môi trường chất lỏng nhưng không tan trong nhau

Đáp ánarrow-down-icon

A: hai chất hòa tan vào nhau

B: chất rắn không tan trong chất lỏng

C: hai chất lỏng không hòa tan vào nhau

D: chỉ có một chất duy nhất

=>  Đáp án C

Bài tập 15.13

Khi hoà tan bột đá vôi vào nước, chỉ một lượng chất này tan trong nước, phần còn lại làm cho nước bị đục. Hỗn hợp này được coi là

A. dung dịch.

B. chất tan.

C. nhũ tương.

D. huyền phù.

Gợi ýarrow-down-icon

Huyền phù là một hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng

Đáp ánarrow-down-icon

A: hai chất tan vào nhau

B: là chỉ một chất

C: hai hay nhiều chất lỏng không tan vào nhau

D: các chất rắn không tan trong chất lỏng

=>  Đáp án D

Bài tập 15.14

Hình ảnh dưới đây minh họa cho trạng thái nào của hỗn hợp?

A. Dung dịch.

B. Huyền phù.

C. Nhũ tương.

D. Hỗn hợp đồng nhất.

Gợi ýarrow-down-icon

Nhận thấy chất rắn không tan, sau một thời gian lắng xuống đáy bình

Đáp ánarrow-down-icon

A: các chất hòa tan vào nhau

B: các chất rắn không tan trong chất lỏng

C: các chất lỏng không hòa tan vào nhau

D: các chất hòa tan vào nhau

=>  Đáp án B

Bài tập 15.15

Hình ảnh dưới đây mô tả quá trình hình thành

A. huyền phù.

B. nhũ tương.

C. dung dịch.

D. dung môi.

Gợi ýarrow-down-icon

Nhận thấy ban đầu chất lỏng phân thành 2 lớp, sau khi khuấy thì khuếch tán vào nhau nhưng không hòa tan vào nhau

Đáp ánarrow-down-icon

A: các chất rắn không tan trong chất lỏng

B: các chất lỏng không hòa tan vào nhau

C: các chất hòa tan vào nhau

D: chất hòa tan vào nhau

=>  Đáp án B

Bài tập 15.16

Khi cho bột mì vào nước và khuấy đều, ta thu được

A. nhũ tương.

B. huyền phù.

C. dung dịch.

D. dung môi.

Gợi ýarrow-down-icon

Bột mì là chất rắn, không tan trong nước (chất lỏng)

Đáp ánarrow-down-icon

Chất rắn không tan trong chất lỏng thì được gọi là huyền phù

=>  Đáp án B

Bài tập 15.17

Xác định chất tan, dung môi trong các dung dịch sau:

a) Dung dịch sodium hydroxide.

b) Dung dịch sulfuric acid.

Gợi ýarrow-down-icon

- Chất tan: là chất được hòa tan trong dung môi. Chất tan có thể là chất rắn, chất lỏng hoặc chất khí

- Dung môi: là chất dùng để hòa tan chất tan. Dung môi thường là chất lỏng

- Trong bài không nói rõ dung môi là gì thì mặc định rằng: dung môi là nước

Đáp ánarrow-down-icon

a) Dung môi là nước, chất tan là sodium hydroxide.

b) Dung môi là nước, chất tan là sulfuric acid.

Bài tập 15.18

Đánh đấu x vào ô phù hợp để xác định trạng thái của các hỗn hợp sau:

Hỗn hợpHuyền phùNhũ tươngDung dịch
Sữa chua lên men   
Hòa đất vào nước   
Hòa muối ăn vào nước   
Hòa đường vào nước   
Sữa tươi   
Dầu gội đầu   
Sữa tắm   
Gợi ýarrow-down-icon

- Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi

- Huyền phù là một hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng

- Nhũ tương là một hỗn hợp không đồng nhất gồm một hay nhiều chất lỏng phân tán trong môi trường chất lỏng nhưng không tan trong nhau

Đáp ánarrow-down-icon
Hỗn hợpHuyền phùNhũ tươngDung dịch
Sữa chua lên men X 
Hòa đất vào nướcX  
Hòa muối ăn vào nước  X
Hòa đường vào nước  X
Sữa tươi X 
Dầu gội đầu X 
Sữa tắm X 

Bài tập 15.19

Hằng năm vào mùa lũ, Đồng bằng sông Cửu Long được bù đắp một lượng phù sa rất lớn. Em hãy cho biết:

a) Phù sa ở sông Cửu Long có phải là một dạng huyền phù không?

b) Phù sa có vai trò gì đối với nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long?

Gợi ýarrow-down-icon

a) Huyền phù là một hỗn hợp không đồng nhất gồm các hạt chất rắn phân tán lơ lửng trong môi trường chất lỏng

b) Cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng

Đáp ánarrow-down-icon

a) Phù sa là một loại huyền phù. Phù sa gồm các chất hữu cơ không tan, lơ lửng trong nước rồi dần dần lắng xuống.

b) Phù sa có vai trò rất quan trọng với nông dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long vì cung cấp rất nhiều chất dinh dưỡng cho cây trồng, làm mùa màng bội thu.

Bài tập 15.20

Cách làm hỗn hợp muối tiêu:

Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu                     

- Tiêu đen: 100g

- Muối tinh: 200g.

- Mì chính (bột ngọt): 1 thìa,

Bước 2: Tiến hành

- Tiêu hạt: cho vào chảo rang trên lửa nhỏ tới khi dậy mùi thơm thì ngừng. Tiếp theo, đổ tiêu ra đĩa và để nguội thì cho tiêu vào máy xay, xay đến khi nhuyễn mịn, Sau đó dùng rây, cho số tiêu đã xay vào lọc lại để loại bỏ phần cặn cứng.

- Muối tinh: cho vào chảo, rang trên lửa nhỏ đến khi hạt muối tiêu muối tơi ra, sờ thấy mịn như cát thì tắt bếp và để nguội. Khi rang cần đảo đều để tránh muối bị cháy khét.

- Cho toàn bộ muối và tiêu xay đã nguội vào một chiếc bát, thêm 1 thìa mì chính rồi trộn đều là có thể sử dụng. Nếu cần, có thể trút hỗn hợp này vào cối xay, xay thêm một lần nữa để tiêu và muối hoà quyện đều vào nhau.

a) Hỗn hợp muối tiêu là hỗn hợp đồng nhất hay không đồng nhất?

b) Độ mặn của hỗn hợp muối tiêu có thể thay đổi được không? Thay đổi bằng cách nào?

c) Từ quy trình trên, em hãy tự chế biến hỗn hợp muối tiêu tại gia đình để sử dụng cho an toàn, tiết kiệm.

Gợi ýarrow-down-icon

a) Hỗn hợp muối tiêu gồm các chất không hòa tan vào nhau

b) Thay đổi bằng cách tăng giảm lượng muối

Đáp ánarrow-down-icon

a) Hỗn hợp muối tiêu là hỗn hợp không đồng nhất do thành phần gồm các chất không tan vào nhau.

b) Có thể thay đổi độ mặn của muối tiêu bằng cách thay đổi lượng muối sử dụng trong hỗn hợp. Nếu muốn mặn hơn thì tăng lượng muối sử dụng, nếu muốn nhạt hơn thì giảm lượng muối sử dụng.

c) Học sinh tự chế biến muối tiêu tại nhà để sử dụng.